هاشم آقاجری؛ سید علی مزینانی؛ مهران رضایی؛ محمد شهیدی
چکیده
در سال‌های 906 تا 1135 ق/ 1501 تا 1723 م، ارامنۀ قفقاز، اقلیت کوچکی از پادشاهی ایران، در متنی از زمانِ جهانی که خصایص عمده‌اش جهانی‌شدن اقتصاد برمبنای مجموعه‌ای از دولت‌های مطلقه است در جغرافیایی از غرب اروپا تا جنوب شرق آسیا به سیاست و تجارت مشغول بودند. اینکه سیاست‌ورزی در چنین سطح و چنین گستره‌ای برای جمعیتی محدود چگونه ممکن بوده ...
بیشتر
در سال‌های 906 تا 1135 ق/ 1501 تا 1723 م، ارامنۀ قفقاز، اقلیت کوچکی از پادشاهی ایران، در متنی از زمانِ جهانی که خصایص عمده‌اش جهانی‌شدن اقتصاد برمبنای مجموعه‌ای از دولت‌های مطلقه است در جغرافیایی از غرب اروپا تا جنوب شرق آسیا به سیاست و تجارت مشغول بودند. اینکه سیاست‌ورزی در چنین سطح و چنین گستره‌ای برای جمعیتی محدود چگونه ممکن بوده و چه نوع مسائل سیاسی دغدغه‌های آنان را شکل میداده است اساساً جای سؤال است. بررسی این مسئله ازخلال نظریۀ ساختیابی آنتونی گیدنز و جامعهشناسی تاریخی مکمّل آن روشن میکند که حرکت فزایندۀ نظام اجتماعی ارامنه بهسمت منابع اقتداری و گونههای تازهای از منابع تخصیصی با قابلیت انتشار بالا در زمان ـ مکان اجازۀ فعالیت با آن دامنه و در آن سطح را فراهم میکرده و مسائل سیاسی جاری ایشان نیز ناشی از همین منابع و معطوف به حفظ آنها بوده است.
لیلا الهیان
چکیده
شبهقاره هند در قرن دهم، از مراکز شکوفایی زبان و ادب فارسی به دور از سرزمین مادری خود بوده است. گلبدننامه نخستین نثر بانونبشت فارسی، متعلق به این دوره است که به قلم بانویی غیرایرانی نگاشتهشده است.گلبدن، از منظر زنی دارای اعتبار اجتماعی و ناظر بر حوادث، خاطراتی از سلوک اجتماعی و خانوادگی پدرش، بابر و برادر خود، همایون، را ...
بیشتر
شبهقاره هند در قرن دهم، از مراکز شکوفایی زبان و ادب فارسی به دور از سرزمین مادری خود بوده است. گلبدننامه نخستین نثر بانونبشت فارسی، متعلق به این دوره است که به قلم بانویی غیرایرانی نگاشتهشده است.گلبدن، از منظر زنی دارای اعتبار اجتماعی و ناظر بر حوادث، خاطراتی از سلوک اجتماعی و خانوادگی پدرش، بابر و برادر خود، همایون، را برجای گذاشته است. به نظر میرسد این کتاب فراتر از خاطرهگویی، با زبانی زنانه در پی برجسته کردن، پنهان کردن یا دگرگون جلوهدادن موضوعاتی بودهاست. مسأله پژوهش پیشرو این است که گلبدن نامه به چه مباحث تاریخی- فرهنگی به ویژه در نمایاندن بخش همیشه پنهان مانده حکومتها یعنی زنان، اندرونی و روابط آنها از نگاه یک زن پرداخته و ازین رهگذر چگونه روایت تاریخی از پدر و برادر خود عرضه کرده است. پس از شرح محتوای تاریخی کتاب، دو موضوع در خور تأمل جایگاه زنان دربار و نیز باورها و آیینهایی که در خلال خاطرات بازنمایی شده، واکاوی شد. در نتیجه مشخص شد شخصیتها و خاطرات طرح شده معمولا به اعتبار ارتباط خانوادگی با شاه حاضر( اکبر شاه) انتخاب شدهاند و نویسنده از منظری زنانه درپی اثبات حقانیت حکومت همایون، وفاداری برادر دیگرش، هندال، صمیمت عمیق آنها و تلاششان برای نکوداشت زنان و مناسبات خانوادگی است.
سمیه رسولی ابراهیمی فرد؛ خشایار قاضی زاده
چکیده
این مقاله به تحلیل نقش مایه ی تمبر شیر و خورشید دوره ی قاجار میپردازد؛ مطالعهی نقوش در ادوار مختلف، از دیرباز در پژوهشهای هنری مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. نقوش آثار باستانی و تاریخی همچون اسناد تصویری به شمار میروند که مطالعهی آنها می‌تواند در ارائه‌ی اطلاعات مربوط به زمانه‌ی پیدایی اثر موردتوجه قرار گیرد. ازاینرو ...
بیشتر
این مقاله به تحلیل نقش مایه ی تمبر شیر و خورشید دوره ی قاجار میپردازد؛ مطالعهی نقوش در ادوار مختلف، از دیرباز در پژوهشهای هنری مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. نقوش آثار باستانی و تاریخی همچون اسناد تصویری به شمار میروند که مطالعهی آنها می‌تواند در ارائه‌ی اطلاعات مربوط به زمانه‌ی پیدایی اثر موردتوجه قرار گیرد. ازاینرو نقوش و تصاویر تمبرها نیز می‌تواند در قالب یک اثر، بازتاب‌دهنده‌ی ویژگیهای فرهنگی، هنری، اجتماعی و... زمانه‌ی مربوط به پیدایی آن باشد. مساله تحقیق با تمرکز بر رابطه ی این نقوش در دوران قاجار با تحلیل آیکونوگرافی طرح گردید. بر این اساس پژوهشگر بر آن است که بیانگر پیدایش تمبرها از بدو به دلیل در اختیار بودن نظام‌های حاکم عمدتاً منقوش به تصاویر حکام، نقوش ملی و گاه دربردارنده‌ی چهره‌ها و اشخاص مهم دوران خود بوده‌اند؛ در این راستا برای تبیین مفاهیم نهفته در پس نقش و نگاره‌ی تمبرها به‌منظور دست‌یابی به ارزش‌ها و مفاهیم بنیادین فرهنگی و اجتماعی دوره‌ی مربوطه پژوهش حاضر با تکیه بر روش آیکونوگرافی طی سه مرحله‌ی توصیف، تحلیل و تفسیر به درک معنایی نقش نمادین تمبرهای مربوطه در دوره قاجار میپردازد. نتایج نشان از آن دارد که نقوش خورشید و شیر ریشه در اساطیر و باورهای مردمان ایران باستان دارد؛ که به سبب اهمیت و ارزش آن در طول تاریخ تطور یافته و به‌عنوان نماد ملی بر روی درفش، سکه‌ها، مدال‌ها، تمبرها و... تصویر شده است.
سجّاد آیدِنلو
چکیده
جام جهان‌‌نمایِ جمشید و کیخسرو مشهورترین جام‌هایِ ویژۀ متون و روایات ایرانی است. غیر از توضیحات منابعِ ادبی، تاریخی، داستانی، و فرهنگهای قدیم، محققان دورۀ معاصر از حدود 150 سال پیش تاکنون به این دو جامِ نام‌دار پرداخته و نکات بسیاری را دراین‌باره مطرح و روشن کردهاند؛ اما با جستوجوهای بیشتر در مآخذ مختلف باز اسناد، گواهی‌‌ها، ...
بیشتر
جام جهان‌‌نمایِ جمشید و کیخسرو مشهورترین جام‌هایِ ویژۀ متون و روایات ایرانی است. غیر از توضیحات منابعِ ادبی، تاریخی، داستانی، و فرهنگهای قدیم، محققان دورۀ معاصر از حدود 150 سال پیش تاکنون به این دو جامِ نام‌دار پرداخته و نکات بسیاری را دراین‌باره مطرح و روشن کردهاند؛ اما با جستوجوهای بیشتر در مآخذ مختلف باز اسناد، گواهی‌‌ها، و توضیحات جدیدی دربارة این موضوع یافت می‌شود. در این مقاله، پساز مروری کوتاه بر مهم‌ترین نظریات و تحقیقات مربوط به جام جمشید و کیخسرو، برخی نکتهها و شواهد نویافته یا کمتر توجهشده از منابعِ متعدد ادبی، تاریخی، و داستانی دربارۀ این دو جام در هفت بخش/ موضوع بررسی شده است: 1. منشأ و الگویِ جامِ جهاننما؛ 2. قدمت، اصالت، و استقلالِ جامِ جمشید و جام کیخسرو؛ 3. چگونگیِ ساختهشدنِ جامِ جم؛ 4. جنسِ جامِ جهانبین؛ 5. رابطۀ جامِ گیتینما و آب؛ 6. فرجامِ جام؛ و 7. توضیحها و تفسیرهای جامِ جهاننما.
الهام ایل؛ محمد عارف
چکیده
مقاله حاضر میکوشد به بررسی تحلیلی و نماد شناختی فیلم سینمایی رنگ انار، اثر سرگئی پاراجانف، کارگردان ارمنی، از منظر انسان شناسی نمادین بپردازد. انسان شناسی نمادین، که در امتداد نظریه های دهه 1970 و با تلاش اندیشمندانی چون گیرتز، ترز و داگلاس در علوم انسانی ایجاد شده، فرهنگ را مجموعه‌ای از معانی می‌داند که از طریق نمادها و نشانه‌ها ...
بیشتر
مقاله حاضر میکوشد به بررسی تحلیلی و نماد شناختی فیلم سینمایی رنگ انار، اثر سرگئی پاراجانف، کارگردان ارمنی، از منظر انسان شناسی نمادین بپردازد. انسان شناسی نمادین، که در امتداد نظریه های دهه 1970 و با تلاش اندیشمندانی چون گیرتز، ترز و داگلاس در علوم انسانی ایجاد شده، فرهنگ را مجموعه‌ای از معانی می‌داند که از طریق نمادها و نشانه‌ها درک و تفسیر می شود. سینما نیز به عنوان رسانه‌ای متنی، جهت انتقال معانی فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ابزارهای مناسب برای تحلیل متون سینمایی، استفاده از روش نماد‌شناسی است، که روشی منسجم و پربار در مطالعات سینمایی محسوب می‌شود. رنگ انار، فیلمی با اقتباس از زندگی صایات نوا (شاعر ارمنی قرن هجدهم)، آمیزه‌ای از نمادهای انجیلی، تصویرپردازی‌های مذهبی، هنر بومی و معماری قوم ارمن است. این مقاله، به روش تحلیل محتوای کیفی و شیوه‌ی کتابخانهای، با رویکرد انسان شناسی نمادین، مبتنی بر دیدگاه کلیفورد گیرتز، مورد مداقه قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد‌که پاراجانف از سینما گران مردم شناس ارمنی است که عناصر بومی و قومی ارمنیان را به خوبی شناخته، و شاهد تحولات نمادها و نشانههای بومی، به مذهبی، در دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی در زندگی قوم ارمن بوده است. این مقاله به بازشناسی ده نماد و نشانه در فیلم رنگ انار می پردازد.
علیرضا اسماعیلی؛ علی بیگدلی؛ مهرناز بهروزی
چکیده
یادمان‌سازی برای شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی، به‌عنوان یک سنت، سابقة دیرینه‌ای در معماری ما داشته است. در ساخت این یادمان‌ها معمولاً به تناسب شخصیت افراد از انواع نمادها و نشان‌ها استفاده شده است. در تاریخ معاصر انجمن آثار ملی با ساخت ده‌ها آرامگاه و مجسمه برای رجال سیاسی و فرهنگی، یکی از نهادهای پیشرو در این زمینه بوده است. در این ...
بیشتر
یادمان‌سازی برای شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی، به‌عنوان یک سنت، سابقة دیرینه‌ای در معماری ما داشته است. در ساخت این یادمان‌ها معمولاً به تناسب شخصیت افراد از انواع نمادها و نشان‌ها استفاده شده است. در تاریخ معاصر انجمن آثار ملی با ساخت ده‌ها آرامگاه و مجسمه برای رجال سیاسی و فرهنگی، یکی از نهادهای پیشرو در این زمینه بوده است. در این راستا انجمن آثار ملی، در سال 1334، ساخت آرامگاه و مجسمة نادرشاه را به دو تن از هنرمندان نام آشنای حوزة معماری و مجسمه‌سازی، هوشنگ سیحون و ابوالحسن صدیقی، سفارش داد؛ افتتاح و بهره‌برداری از این مجموعه تا سال 1342 به طول انجامید. باتوجه به جایگاه ویژة نادر در تاریخ ایران و مقبولیت وی در بین تودة مردم، این اقدام انجمن در بین فعالیت‌های دورة دوم آن از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و بهره‌گیری از اسناد و تحقیقات جدید سعی شده در کنار واکاوی جنبه‌های هنری این یادمان، به این سوال پاسخ داده شود که انجمن و حاکمیت چه اهداف سیاسی و ایدئولوژیکی را در انجام این اقدام دنبال می‌کرده‌اند. یافته‌های این تحقیق نشان میدهد که پرداختن انجمن به این اقدام در برهه‌ای خاص از تاریخ ایران و حمایت و نظارت مستقیم و مستدام شاه برای انجام آن، دلایلی فراتر از ساخت یک یادمان صرف برای شخصیتی تاریخی همچون نادر داشته است.
تهمینه بازدار
چکیده
یکی از کانونهای اصلی جاده ابریشم، به عنوان شاهراه ارتباطی شرق و غرب، سرزمین پهناور چین است. جاده ابریشم نه تنها راه مبادلات تجاری چین با سایر کشورها محسوب می شده، بلکه مهمتر از آن مسیر تبادلات فرهنگی، بینا فردی و اجتماعی نیز به شمار می رفته است که اساسی ترین ابزار چنین تبادلی، زبان و محصولات زبانی است. ایران از جمله کشورهای بزرگی است ...
بیشتر
یکی از کانونهای اصلی جاده ابریشم، به عنوان شاهراه ارتباطی شرق و غرب، سرزمین پهناور چین است. جاده ابریشم نه تنها راه مبادلات تجاری چین با سایر کشورها محسوب می شده، بلکه مهمتر از آن مسیر تبادلات فرهنگی، بینا فردی و اجتماعی نیز به شمار می رفته است که اساسی ترین ابزار چنین تبادلی، زبان و محصولات زبانی است. ایران از جمله کشورهای بزرگی است که بخش اعظم جاده ابریشم از آن عبور می کرده است؛ شرایط خاصِ ایران یعنی قرارگرفتن در بخش عمده جاده ابریشم و همسایگی با چین باعث گردیده تبادلات فرهنگی و زبانی میان این دو تمدن بزرگ بسیار گسترده شود.آثار به دست آمده و پژوهشهای انجام شده مؤید این موضوع است که علاوه بر زبان سانسکریت، زبان فارسی تأثیرات عمیقی در فرهنگ چینی به ویژه در فرهنگ اقلیت قومی مسلمان این کشور به جا گذاشته که تأثیرات آن تا به امروز باقی است. بر این مبنا، در پژوهش حاضر بر آنیم تا اولین اسناد و نشانههای یافت شده و باقی مانده مربوط به خط و زبان فارسی را در زبان چینی به ویژه در مورد نخستین مراحل آموزش زبان فارسی در این سرزمین بررسی و معرفی کنیم. وام واژههای فارسی موجود در زبان چینی، نخستین مدرسه ترجمه و اولین فرهنگ لغت فارسی- چینی "خویی خویی"[1] در چین، از جمله این اسناد به شمار میروند، در ادامه به تحلیل و بررسی آنها خواهیم پرداخت. [1] 回回
وجیهه سادات پورنجفی؛ شهروز شریعتی
چکیده
رابطۀ زبان و اندیشه در فهم هستی همواره یکی از دغدغه‌های فکری دیرینه در علوم انسانی بوده و بررسی رابطۀ این دو متغیر به فعالیتی علمی و دانشگاهی تبدیل شده است. این در حالی است که با طرح نظریاتی نظیر «چرخش زبانی» و نقدهای وارد بر آن امروزه جایگاه و اهمیت زبان در آفرینش از ابزاری برای ایجاد ارتباط و انتقال اندیشه خارج و همچون ابزاری ...
بیشتر
رابطۀ زبان و اندیشه در فهم هستی همواره یکی از دغدغه‌های فکری دیرینه در علوم انسانی بوده و بررسی رابطۀ این دو متغیر به فعالیتی علمی و دانشگاهی تبدیل شده است. این در حالی است که با طرح نظریاتی نظیر «چرخش زبانی» و نقدهای وارد بر آن امروزه جایگاه و اهمیت زبان در آفرینش از ابزاری برای ایجاد ارتباط و انتقال اندیشه خارج و همچون ابزاری برای شکل‌دهی و مکاشفۀ جهان بیرونی مطرح شده است. این مقاله، ازمنظری میان‌رشته‌ای، رابطۀ زبانی انسان و هستی را در نظام نوشتاری و اندیشگانی چینی، به‌عنوان دو بخش مهم نظام ارتباطی، بررسی میکند و بر اهمیت هم‌بستگی بین زبان و اندیشه برمبنای تأملات فرهنگی در زبان و خط چینی تأکید خواهد کرد. ازمنظر این مقاله، نظام نوشتاری چینی، درمقام تنها نظام ارتباطی کهن جهان که از آغاز پیدایش تا کنون چون رشته‌ای به‌هم‌پیوسته تکامل خود را در ادوار مختلف تاریخی چین پشت سر گذاشته و به‌مانند حاملی برای انتقال فرهنگ و تفکر چین به بقای خود ادامه داده است، می‌تواند همچون جعبۀ سیاهی برای فهم و کشف بنیان‌های هستی‌شناسی انسان عمل کند. براین‌اساس، این مقاله با استفاده از آموزه‌های برخی از شاخصترین نظریات زبانی معاصر، ضمن بررسی نظام نوشتاری زبان چینی در عصر باستان، میکوشد ازمنظری فرهنگی به این پرسش پاسخ دهد که ارتباط انسان و جهان در نظام نوشتاری و فرهنگی چین چگونه بازتاب یافته است؟
علی پژهان؛ آنیتا کمالی ها
چکیده
تأثیر مذهب بر رفتارهای جمعیتی عمدتاًدر مذاهب دیگربه‌صورتگسترده‌ایمطالعه شده است. هرچند آیین بودا چهارمین مذهب بزرگ دنیا و مذهب حاکم در چندین کشور آسیایی است و باروری خیلی کمی را تجربه میکند، لیکن اثر آیین بودائی بر فرزندآوری کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این مقاله درصدد آن است تا در حد امکان به سوال اصلی تحقیق یعنی رفتارهای ...
بیشتر
تأثیر مذهب بر رفتارهای جمعیتی عمدتاًدر مذاهب دیگربه‌صورتگسترده‌ایمطالعه شده است. هرچند آیین بودا چهارمین مذهب بزرگ دنیا و مذهب حاکم در چندین کشور آسیایی است و باروری خیلی کمی را تجربه میکند، لیکن اثر آیین بودائی بر فرزندآوری کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این مقاله درصدد آن است تا در حد امکان به سوال اصلی تحقیق یعنی رفتارهای جمعیتی مذاهب در آسیا با تاکید بر آیین بودا جواب دهد.تفاوتهای مذهبی در مدت زمان باروری نسلیدر چهار مطالعه موردی (ایران، مغولستان، تایلند و ژاپن) تحلیل شده است. تحلیل به دو بخش تقسیم شده است: تحلیل توصیفی و چند متغیری.نتایج نشان می دهد که تمایل به مذهببودائی رابطه عکس با میزان فرزندآوری، تحصیلات، محل اقامت، سن و مرحله ازدواج دارد. دال بر اینکه گرایش یا طرفداری مذهب بودائی با باروری زیاد در بین این زمینههای فرهنگی مختلف مرتبط نیست.در میان تنوع فرهنگی زیاد و زمینههای رشدی که بر نژادهای مختلف بودائی حاکم است، بدون تناقض بودا دارای ارتباط منفی با باروری است. این نتایج مغایر با مطالعات ادیان ابراهیمی است که ارتباط مثبت بین مذهب و باروری وجود دارد.
رضا چهرقانی
چکیده
بیداری، نواندیشی و تجددخواهی در کشور تاجیکستان تحت تأثیر آراء احمد مخدوم دانش(1828-1897م) و کتاب نوادرالواقایع او، با جنبش معارفپروری آغاز شده، تا امروز ادوار گوناگونی را پشت سر گذاشته و رویکردهای مختلفی؛ همچون نواندیشی دینی، سکولار، مارکسیستی، ملیگرا و ... داشته است. در تمامی ادوار یاد شده زبان و ادبیات فارسی به مثابه محمل یا ...
بیشتر
بیداری، نواندیشی و تجددخواهی در کشور تاجیکستان تحت تأثیر آراء احمد مخدوم دانش(1828-1897م) و کتاب نوادرالواقایع او، با جنبش معارفپروری آغاز شده، تا امروز ادوار گوناگونی را پشت سر گذاشته و رویکردهای مختلفی؛ همچون نواندیشی دینی، سکولار، مارکسیستی، ملیگرا و ... داشته است. در تمامی ادوار یاد شده زبان و ادبیات فارسی به مثابه محمل یا زمینهای برای تکوین تجددطلبی، نواندیشی و موضوعات مرتبط با آن یا ابزاری برای انتقال مفاهیم و آراء نواندیشان این سامان به کارگرفته شده و حتی در برخی مقاطع تاریخی، مقولۀ زبان، خط یا ادبیات فارسی/ تاجیکی فی نفسه به عنوان عنصری هویتبخش برای روشنفکران تاجیکستان موضوعیت یافته است. با عنایت به این موضوع، پژوهش پیش رو با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی، کوشیده است تا مسألۀ نقش و تأثیر زبان و ادبیات فارسی در شکلگیری و استمرار نواندیشی و تجدد یا دگرگونی و تطور آن در تاجیکستان را بررسی و تحلیل نماید. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که زبان و ادبیات فارسی در ارتباط با جریان نواندیشی و تجدد در این کشور و استمرار تاریخی آن، گاه طریقیت و گاه موضوعیت یافته است؛ به گونهای که در دوران معارفپروری بیشتر آثار روشنفکران و آرمان‌های تجددخواهانۀ ایشان در ژانرها و قالبهای ادبی عرضه شدهاند. افزون بر این در ادوار بعد و در تقابل با ظهور و قدرت یافتن پانترکیسم و نادیده انگاشتن هویت و حضور تاریخی تاجیکان در فرارود یا در ماجرای تغییر خط فارسی به روسی یا سیرلیک، مقولۀ زبان مادری و ادبیات فارسی و حفظ نوامیس زبانی و مواریث ادبی، خود؛ همچون آرمانی مقدس به دغدغۀ اصلی روشنفکران تاجیک در مبارزۀ اجتماعی ایشان بدل شده است.
حمیدرضا دالوند
چکیده
کیش زردشتی ازجملۀ ادیان کهن جهان است که اسناد و مدارک آن در اغلب زبان‌های کهن و تمدن‌های باستانی پراکنده است و طنین پژواک آن از گذشته‌های دور تا به امروز به گوش میرسد. در همۀ سرزمین‌ها و فرهنگ‌ها ردّ آن را میتوان یافت. از شرق دور تا خاورمیانه و اروپا و امریکا، متون زردشتی در کتاب‌خانه‌های بزرگ به‌عنوان میراث بشری نگه‌داری می‌شوند. ...
بیشتر
کیش زردشتی ازجملۀ ادیان کهن جهان است که اسناد و مدارک آن در اغلب زبان‌های کهن و تمدن‌های باستانی پراکنده است و طنین پژواک آن از گذشته‌های دور تا به امروز به گوش میرسد. در همۀ سرزمین‌ها و فرهنگ‌ها ردّ آن را میتوان یافت. از شرق دور تا خاورمیانه و اروپا و امریکا، متون زردشتی در کتاب‌خانه‌های بزرگ به‌عنوان میراث بشری نگه‌داری می‌شوند. هند دراینمیان موقعیت ویژهای دارد. گذشته از پیوندهای عصر وداها و گاهان، سرزمین هندوستان پذیرای زردشتیان ایرانی مهاجر در روزگار پساز ساسانیان بود و بدینترتیب، بخش بزرگی از اسناد و مدارک فرهنگی ایران طی هزارۀ اخیر به هند انتقال یافت. شناسایی و معرفی این اسناد نقش مهمی در روشنکردن زوایای تاریک تاریخ کیش زردشتی دارد. در مقالۀ پیشِرو یکی از این اسناد، سرودهای از ادهارو کرساسپ (Adharu Kersasp)، معرفی و اهمیت آن بررسی می‌شود که نشان میدهد چگونه فرقههای تقویمی پارسی هندوستان در پایان سدة دوازدهم یزدگردی شکل گرفتند.
خدیجه حاجیان
چکیده
زبان فارسی از شاخصترین مولفه‌های هویت ایرانیان و خط فارسی خط مشترک و عامل پیوند و وسیلهای برای برقراری ارتباط میان آنان شمرده شده است. این زبان همچنین نقش ویژۀ انسجام بخشی در بسترسازی فرهنگی و تحقق هویت ملی را دارد. نقش زبان و ادبیات فارسی در جایگاه بر جسته‌ترین مولفۀ فرهنگی میان ما و کشورهای ایران فرهنگی به ویژه افغانستان و تاجیکستان ...
بیشتر
زبان فارسی از شاخصترین مولفه‌های هویت ایرانیان و خط فارسی خط مشترک و عامل پیوند و وسیلهای برای برقراری ارتباط میان آنان شمرده شده است. این زبان همچنین نقش ویژۀ انسجام بخشی در بسترسازی فرهنگی و تحقق هویت ملی را دارد. نقش زبان و ادبیات فارسی در جایگاه بر جسته‌ترین مولفۀ فرهنگی میان ما و کشورهای ایران فرهنگی به ویژه افغانستان و تاجیکستان اساساً ناشناخته مانده است. بررسی و شناخت زمینه‌ها و ظرفیت‌های عنصر مشترک در هویت، یعنی زبان در تحکیم مولفه‌های هویت، باورها، ارزش‌ها و نگرش‌های مشترک در طول زمان و نسل‌ها نقشی اساسی به عهده دارد. ارزشهای برگرفته از مولفه‌های هویت ایرانی- اسلامی که هم متعلق به فرهنگ اسلامی و هم جزئی از اجزای فرهنگ ایرانی است؛ بخشی از هویت ماست که در ادبیات فارسی تجلی پیدا کرده است. در این تحقیق سعی شده است با نگاهی به بستر تاریخی هویت فرهنگی مشترک با کشورهای حوزۀ تمدنی ایران فرهنگی، به چگونگی و کیفیت این امر، مسائل پیرامون آن، راه‌کارهای هم‌گرایی و موانع پیش رو پرداخته شود. پرداختن به این امر در کشورهای حوزه‌ی ایران فرهنگی، به‌دلیل اشتراک‌ها و پیوندهای فرهنگی، ضرورتی است که باید به آن اهتمام بیشتری ورزیده شود. تأکید این تحقیق بر دو کشور افغانستان و تاجیکستان بوده است. در این مقاله سعی شده است اهمیت و وجه ضرورت چنین کاری، با نگاهی به بستر تاریخی هویت فرهنگی مشترک با کشورهای حوزۀ تمدنی ایران فرهنگی (به ویژه تاجیکستان و افغانستان مسائل پیرامون آن، امکان‌ها و موانع پیش رو پرداخته شود.
حسن ذوالفقاری
چکیده
از دیرباز در ایران، برای سرگرمی، انواع معرکه‌‌ها برگزار می‌‌شده که هریک آدابی داشته است. در این مقاله، ضمن اشاره به معرکه‌‌های نمایشی و بازی و کلامی و انواع هریک، نوع و شیوۀ آن را ازمنظر شرق‌شناسان و سفرنامهنگاران بررسی می‌‌کنیم. فایدۀ این بررسی روشن‌شدن ابعاد این معرکه‌‌هاست که گستردگی فراوانی در نقاط ایران دارد. سفرنامهنگاران ...
بیشتر
از دیرباز در ایران، برای سرگرمی، انواع معرکه‌‌ها برگزار می‌‌شده که هریک آدابی داشته است. در این مقاله، ضمن اشاره به معرکه‌‌های نمایشی و بازی و کلامی و انواع هریک، نوع و شیوۀ آن را ازمنظر شرق‌شناسان و سفرنامهنگاران بررسی می‌‌کنیم. فایدۀ این بررسی روشن‌شدن ابعاد این معرکه‌‌هاست که گستردگی فراوانی در نقاط ایران دارد. سفرنامهنگاران گاه به جزئیات اشارههای روشنگرانه داشتهاند که در منابع و متون ایرانی کمتر بدان اشاره شده و چون برای نویسندۀ ایرانی امری آشنا بوده از ذکر جزئیات پرهیز کرده است. در این مقاله، باتوجهبه آثار 25 مستشرق و سفرنامهنویس و با اتکا به آثار و متون فارسی برای تکمیل تحقیقات، ابعاد معرکه‌‌های ایرانی روشن شده است. در این پژوهش، معلوم می‌شود برخی از آئینهای نمایشی در ایران پیشینهای طولانی دارد و برخی دیگر بهکلی از یاد رفته یا تحول و تغییر یافته است. از این آئینها اصطلاحات و واژگانی در زبان مردم باقی مانده است که بهعلت ازمیانرفتن آئین نمایشی آن اصطلاح بر ما روشن نیست. چنین مطالعاتی جز آن‌که ما را با فرهنگ عامه و زندگی گذشته آشنا میکند زمینهای برای مطالعات ادبیات نمایشی نیز است.
نسیم حسنی درآبادی؛ زلیخا اژدریان شاد
چکیده
یکی از روش های خوانش تصویر، روش پانوفسکی است؛ که در آن آیکونوگرافی با آیکونولوژی پیوند خورده و به مدد آن می توان سفری به عمق تصاویر نگارگری ایران،که چون پنجره ای است به سوی فرهنگ، تاریخ باستان، اساطیر و باورهای ایرانیان ، داشت.در بررسی جایگاه انسان واشیاء بکار رفته در نگاره های سه داستان ضحاک،رستم وسهراب، بیژن ؛از شاهنامه تهماسبی،گرزی ...
بیشتر
یکی از روش های خوانش تصویر، روش پانوفسکی است؛ که در آن آیکونوگرافی با آیکونولوژی پیوند خورده و به مدد آن می توان سفری به عمق تصاویر نگارگری ایران،که چون پنجره ای است به سوی فرهنگ، تاریخ باستان، اساطیر و باورهای ایرانیان ، داشت.در بررسی جایگاه انسان واشیاء بکار رفته در نگاره های سه داستان ضحاک،رستم وسهراب، بیژن ؛از شاهنامه تهماسبی،گرزی گاوسار مشاهده می شود، و این پرسش در ذهن ایجاد می شود که چرا پهلوانان در دست خود گرزگاوسار دارند،و نگارگران صفوی در خلق آن چه پیامی دارد. در این مقاله سعی شده با نگاهی تطبیقی وبا استفاده از الگوی پانوفسکی؛به محتوا و معنای مستتر وکارکرد درتصویر پی برد..اطلاعات در این مقاله به روش کتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق آن تحلیلی_توصیفی می باشد.در نهایت دو نگاه درباره گرز گاوسار وجود دارد،اول سلاحی که به پهلوانان در نبرد یاری می رساند و از نفوذ دشمن جلوگیری می کند.دوم به این دلیل که فریدون طرح آن را برخاک می کشد و به آهنگران سفارش می دهد، اشاره به عصر مفرغ و آهن و منابع غنی در سرزمین ما دارد.نگارگر نیز با توجه به فضای عصر صفوی،خود را در فضای حماسی شاعر می بیند،گویی قلم در دست چون گرز بود و او پهلوان، آن را به هوا برد و پا بر زمین کوبید تا خفتگان را بیدارسازد.
مرتضی حصاری
چکیده
ایران به لحاظ دارا بودن حوزه‌های مختلف جغرافیایی، دربرگیرندة جوامعی با نظام‌های فرهنگی-تاریخی متفاوت است .بر پایة چارچوب‌های نظری و مدارک زبان شناسی- باستان‌شناسی به‌دست‌آمده از محوطه‌هایی با حوزه‌های فرهنگی مختلف ایران، میتوان گونه های معماری ایران باستان را بازسازی کرد. مقطع زمانی این پژوهش دوره شهرنشینی، که تطور و یا به ...
بیشتر
ایران به لحاظ دارا بودن حوزه‌های مختلف جغرافیایی، دربرگیرندة جوامعی با نظام‌های فرهنگی-تاریخی متفاوت است .بر پایة چارچوب‌های نظری و مدارک زبان شناسی- باستان‌شناسی به‌دست‌آمده از محوطه‌هایی با حوزه‌های فرهنگی مختلف ایران، میتوان گونه های معماری ایران باستان را بازسازی کرد. مقطع زمانی این پژوهش دوره شهرنشینی، که تطور و یا به نوعی تغییر نوع زندگی از روستا به شهر است، مورد بررسی قرار می گردد. در این بررسی این بخش‌ها، به‌عنوان یکی از شاخصه‌های معماری این دوره شناخته می‌شوند و شامل فضاهای دیوانی، آئینی، صنعتی و تجاری هستند.. یکی از این منابع که میتوان از آن برای این پژوهش استفاده کرد، مهرها و نقوش‌مهری به‌دست‌آمده از فعالیت‌های باستان‌شناسی است. در این پژوهش سعی خواهد شد با روش توصیفی-تحلیلی و داده‌هایی که صرفاً مهر و اثرات مهری هستند و به‌صورت کتابخانهای و در اندک موارد به‌صورت مستقیم به آنها دسترسی داشتیم استفاده کرده، به پرسش‌های مطرح‌شده، پاسخ دهیم. این پرسش‌ها شامل، مشخص شدن کاربری برخی از سازه‌های معماری این دوره شامل معابد، قصر، انبار و سیلو، و احتمالاً آغل و طویله. تفاوت فضاهای آئینی و درباری. و گذری به این مورد که تمامی اثرات‌مهری مربوط به معماری انبار و ذخیرة غذایی در خوزستان به دست آمده و چرایی این موضوع.
ابراهیم خدایار
چکیده
حاجی عبدالعظیم شرعی (ف1311ق/1894م) نخستین تذکرهنویس محیط ادبی بخاراست که در نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم با الهام از واضح بخارایی، دیگر همتبار ایرانینژاد خود، در گسترش و رونق ژانر تذکرهنویسی در محیط ادبی ماوراءالنهر ایفای نقش کرده است. دانش ما در زبان فارسی دربارۀ این تذکرهنویس و تذکرهاش بسیار اندک، نادرست و متناقض است. مسئلۀ اساسی ...
بیشتر
حاجی عبدالعظیم شرعی (ف1311ق/1894م) نخستین تذکرهنویس محیط ادبی بخاراست که در نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم با الهام از واضح بخارایی، دیگر همتبار ایرانینژاد خود، در گسترش و رونق ژانر تذکرهنویسی در محیط ادبی ماوراءالنهر ایفای نقش کرده است. دانش ما در زبان فارسی دربارۀ این تذکرهنویس و تذکرهاش بسیار اندک، نادرست و متناقض است. مسئلۀ اساسی این پژوهش بررسی سوانح زندگی شرعی و تحلیل انتقادی تذکرۀ وی است. نگارنده برای تبیین این مسئله با استفاده از روش تحلیل محتوا و دستاوردهای رویکرد ژانری به متن به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش‌های ذیل است: آیا میتوان به هویت واقعی شرعی دست یافت؟ مهم‌ترین شاخصهای شرعی برای تدوین تذکره کداماند؟ نتایج تحقیق نشان داد شرعی از ایرانیتباران بخاراست که هنوز پس از نزدیک به یکونیم سده از درگذشت وی، هویت واقعی وی در هالهای از ابهام قرار دارد. نگارنده با انتخاب نه شاخص «1. تخلص؛ 2. وابستگیهای نژادی و نسبی؛ 3. وابستگیهای فکری و ادبی؛ 4. زادگاه، تاریخ تولد و فوت؛ 5. شغل، تحصیلات، استادان، شاگردان و معاصران؛ 6. آثار شاعران؛ 7. پیوند با دربار؛ 8. بوطیقای ذوق تذکرهنویس؛ و 9. زبان» اهم معیارهای تذکرهنویسی مؤلف را تحلیل کرد.
فرنوش شمیلی؛ فاطمه غفوری فر؛ امیر فرید گلسفیدی
چکیده
پرچم جزو عناصرمتمایزکننده بین تمدنها و فرهنگهای بشریت است که آن را میتوان نماد اتحاد ملی هر تمدنی دانست که در هر دوره ایدئولوژی خاصی را به‌همراه داشته و انتقالدهندة مبانی فکری اعصار پیشین بوده است. ازاینرو، شکلگیری عصر صفوی در سدة دهم هجری، اتحاد و تحول سیاسی، فرهنگی، و دینی عظیمی را برای ایران به‌ارمغان آورد، ...
بیشتر
پرچم جزو عناصرمتمایزکننده بین تمدنها و فرهنگهای بشریت است که آن را میتوان نماد اتحاد ملی هر تمدنی دانست که در هر دوره ایدئولوژی خاصی را به‌همراه داشته و انتقالدهندة مبانی فکری اعصار پیشین بوده است. ازاینرو، شکلگیری عصر صفوی در سدة دهم هجری، اتحاد و تحول سیاسی، فرهنگی، و دینی عظیمی را برای ایران به‌ارمغان آورد، بهطوری‌که تثبیت اندیشة اسلامی ـ شیعی در آثار این دوره به‌خصوص نسخ خطی قابل‌مشاهده است. یکی از عالیترین نسخ خطی ایران شاهنامة طهماسب است که در عصر صفوی مصور شد. عناصر نوشتاری نقش‌شده بر پرچمهای موجود در صحنههای رزم به‌وضوح تبیین‌کنندة مضامین اعتقادی آن دوره است که از هنر خوش‌نویسی بهرههای فراوانی بردهاست. پژوهش حاضر، ضمن شناسایی پرچمها و مفاهیم به‌کاررفته در ادبیات آنها، وجوه بصری و بیانی پرچمهای واجد نوشتار را در شاهنامة طهماسبی تبیین میکند. ازاینرو، این مطالعه سه پرسش اساسی را در بر دارد: 1. شاخصترین مؤلفههای بصری پرچمهای موجود در شاهنامه چیست؟ 2. عناصر نوشتاری پرچمهای شاهنامة طهماسب از چه ادبیات، مضامین، و محتوایی برخوردارند؟ 3. مبانی فکری حاکم در تصویرگری پرچمهای شاهنامه چیست؟ این تحقیق به‌روش پیمایشی ـ تحلیلی انجام شده است. نوع تکنیک مورداستفاده اسنادی و کتابخانهای است که با بررسی و سنجش نمونههای آماری نگارههای نسخ خطی انجام گرفته است. تحقیق متکی‌بر منابع دست‌ِاول و تحقیقات معتبر است. نتایج پژوهش نشان‌گر آن استکه پرچمها با خطهایی ازجمله نسخ، ثلث، نستعلیق، و با رنگهایی همچون لاجورد، طلا، شنگرف، و تزئیناتی ازجمله ختایی و اسلیمی کار شدهاند. چهار الگوی اصلی و غالب در ترکیببندی نقوش پرچمها مشهود است؛ ازجمله: ترنجدار، تکرار منظم نقوش، ساده، و آزاد. پرچمها از نوع نظامی ـ جنگی بوده و عناصر نوشتاری اعم از آیات قرآن، نام خداوند، پیامبر (ص)، حضرت علی (ع)، و شعر در آنها بهکار رفته است. عناصر نوشتاری پرچمها منطبق با اعتقادات، سلیقه‌ها، و مبانی فکری عصر صفوی و همچنین اصالت ایرانی‌اند و ارادت هنرمندان به دین مبین اسلام و حفظ فرهنگ ایرانی را بازگو میکنند.
سیدرضا حسینی؛ فاطمه حیدری
چکیده
گسترش برخی مفاهیم آیینی و اسطورهای دربارهی درختان، موجب گره خوردن آنها با معانی و باورهای خاص شده است.از جمله این درختان، درخت سخنگو است که قدمتی طولانی داشته و در هنر اقوام مختلف جهان بخصوص فرهنگهای شرقی نظیر هند حضوری گسترده دارد.پژوهش حاضر با هدف تحلیل ویژگیهای تصویری و کیفیات بصری نقش درخت سخنگو در نسخههای فارسی ...
بیشتر
گسترش برخی مفاهیم آیینی و اسطورهای دربارهی درختان، موجب گره خوردن آنها با معانی و باورهای خاص شده است.از جمله این درختان، درخت سخنگو است که قدمتی طولانی داشته و در هنر اقوام مختلف جهان بخصوص فرهنگهای شرقی نظیر هند حضوری گسترده دارد.پژوهش حاضر با هدف تحلیل ویژگیهای تصویری و کیفیات بصری نقش درخت سخنگو در نسخههای فارسی و عربی عجایبالمخلوقاتقزوینی مصور شده در هند و واکاوی وجوه اشتراک و افتراق آنها انجام گرفته است. سوالات پژوهش عبارتند از: 1ـ کیفیات بصری به‌کاررفته در نقش درخت سخنگو در نسخههای فارسی و عربی عجایبالمخلوقات قزوینی مصور شده در هند کداماند؟2ـ وجوه اشتراک و افتراق نقش درخت سخنگو در نسخههای فارسی و عربی عجایبالمخلوقات قزوینی مصور شده در هند چیست؟ این پژوهش به روش توصیفیـ تحلیلی بوده و دادهها با استفاده از منابع کتابخانهای گردآوری شده است. جامعهی پژوهش شامل11 تصویر از شش نسخهی فارسی و عربی عجایب المخلوقات قزوینی است.
احمد رضایی
چکیده
دو تمدن بزرگ ایران و چین از گذشته بسیار دور پیوندهای عمیقی داشته اند. پیوندهای این دو تمدن در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی فرهنگی و … بوده است. به نظر می رسد دو عامل اساسی زمینه ساز این ارتباطات گسترده بوده است: نخست جاده ابریشم، دوم همسایگی و همجواری آنها؛ هرچند گذشت روزگار و تحولات جهانی و منطقه ای، به خصوص در سده های اخیر، ...
بیشتر
دو تمدن بزرگ ایران و چین از گذشته بسیار دور پیوندهای عمیقی داشته اند. پیوندهای این دو تمدن در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی فرهنگی و … بوده است. به نظر می رسد دو عامل اساسی زمینه ساز این ارتباطات گسترده بوده است: نخست جاده ابریشم، دوم همسایگی و همجواری آنها؛ هرچند گذشت روزگار و تحولات جهانی و منطقه ای، به خصوص در سده های اخیر، هر دو عامل را دیگرگون کرد، لکن دیرینگی و عمق روابط ایران و چین به حدی بوده است که هیچ عاملی نمیتواند باعث بُرش و جدایی آنها شود. از طرفی، اگرچه از روزگاران دور روابط اقتصادی میان این دو تمدن بر دیگر حوزه ها سایه افکنده بوده، اما این بدین معنا نیست که پیوندهای دیگر این دو کشور بهویژه پیوندهای فرهنگی ، تحت الشعاع روابط اقتصادی بوده و مورد بی توجهی قرار گرفته است؛ بلکه باید از دریچه ای دیگر گسترش روابط اقتصادی را زمینه ساز پیوندهای فرهنگی به شمار آورد. مع الوصف میتوان گفت در کنار گسترش روابط اقتصادی ایران و چین، حوزه های مختلف فرهنگی نیز بین دو کشور گسترده شد به گونه ای که نمونه هایی از تأثیر پذیری این دو تمدن را می توان در اساطیر، آثار ادبی، هنر سفالگری، روابط مذهبی و … مشاهده نمود. در دوره پس اسلام، پیوندهای فرهنگی به گونه ای متفاوت و البته بسیار گستردهتر بروز کرد. آنچه در این دوره فرهنگی بیش از هر موضوع دیگری در خور توجه است، گسترش زبان فارسی در چین به خصوص در مناطق غربی آن است. اما توجه به حوزه نفوذ زبان فارسی گویا فقط به این منطقه منحصر شده بود تا اینکه پیدایش و بررسی کتیبه ها و گور نوشته های هانجو، حقایق دیگری را آشکار کرد و جلوهای عمیق تر از نفوذ زبان فارسی را در چین نشان داد. در هفت کتیبه از گورنوشته های هانجو ۸۱ بیت شعر فارسی در قالب قصیده، غزل، قطعه و رباعی است که ۶۱ بیت ان قابل خواندن و غیرتکراری است. در این سروده ها، سروده ها و تأثیر سخن سعدی بسیار آشکار است. هرچند گور نوشته از حضور بازرگانان ایرانی را نشان میدهد، لیکن نباید حضور زبان فارسی را در آنها منحصر بدانیم. در این مقاله ضمن گذری بر روابط فرهنگی ایران و چین، گورنوشته های مذکو را را بررسی کرده و نشان می دهیم زبان فارسی برای مدتی در این منطقه رونق داشته است.
سیدمهدی خاتمی؛ آزاده جلالی
چکیده
شهر بغداد به‌عنوان شهر جدید و پایتخت عباسیان توسط منصور دوانیقی، دومین خلیفه عباسی ساخته شد. بغداد به‌عنوان پایتخت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ایفای نقش کرده و یکی از مهم‌ترین شهرهای برگرفته از آرمان‌های قدرت پادشاهان به‌عنوان الگوی شهرسازی است. لذا بررسی شهرسازی بغداد و تاثیر اندیشه‌های فکری آن دوران و تحلیل ساختار و ...
بیشتر
شهر بغداد به‌عنوان شهر جدید و پایتخت عباسیان توسط منصور دوانیقی، دومین خلیفه عباسی ساخته شد. بغداد به‌عنوان پایتخت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ایفای نقش کرده و یکی از مهم‌ترین شهرهای برگرفته از آرمان‌های قدرت پادشاهان به‌عنوان الگوی شهرسازی است. لذا بررسی شهرسازی بغداد و تاثیر اندیشه‌های فکری آن دوران و تحلیل ساختار و عملکرد شهری آن اهمیت می یاید. علیرغم کمبود کارهای باستان‌شناسی، پژوهشهای مکتوبی در زمینه تاریخ بغداد انجام شدهاست. هدف پژوهش حاضر تحلیل ساختار و عملکرد بغداد متاثر از جهانبینی حاکم و تحلیل کالبدی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شهر میباشد. لذا با استفاده از روش پژوهش توصیفی-تاریخی، ساختار شهر بغداد در ابعاد مختلف تحلیل می‌شود. نتیجه پژوهش نشاندهنده طراحی شهر مدور بغداد متاثر از جهانبینی حاکم بر ساختار کلان و جزئیات عملکردی و همچنین تجلی مفهوم شهر-قدرت (مرکزیت عالم و امپراطوری جهان)، شهر-دولت (پایتخت حکومت)، شهر-بازار (گسترش راههای بازرگانی) و شهر-مردم (نهضتهای فرهنگی و اهمیت اقشار اجتماعی) میباشد.
محمدعلی صفورا؛ بصیر سلیم علاقه بند؛ امیرحسن ندایی
چکیده
ژانر سامورایی، یکی از مهم‌ترین بخشهای تاریخ سینمای ژاپن در طول هفت دهه از حیات خود، نقش به‌سزایی در نضج‌گرفتن جریان‌های هنری شکلگرفته در بطن صنعت سینمای ژاپن، پدیدآمدن ثبات اقتصادی نسبی برای آن، و شناساندن ظرفیت‌های هنری و درعین‌حال سرگرمیسازش به جهانیان داشت. ازآن‌جاکه مطالعات ژانری در حوزۀ سینما معمولاً بر سینمای ...
بیشتر
ژانر سامورایی، یکی از مهم‌ترین بخشهای تاریخ سینمای ژاپن در طول هفت دهه از حیات خود، نقش به‌سزایی در نضج‌گرفتن جریان‌های هنری شکلگرفته در بطن صنعت سینمای ژاپن، پدیدآمدن ثبات اقتصادی نسبی برای آن، و شناساندن ظرفیت‌های هنری و درعین‌حال سرگرمیسازش به جهانیان داشت. ازآن‌جاکه مطالعات ژانری در حوزۀ سینما معمولاً بر سینمای هالیوود و بهویژه دوران استودیویی آن متمرکز بوده است کمتر به سینماهای خارج از این محدوده توجه شده است. بااین‌حال، ژانرهای ارزش‌مندی چون ژانر سامورایی که عدۀ قابل‌توجهی از فیلم‌سازان بزرگ سینمای ژاپن از نسلهای مختلف چون میزوگوچی (Kenji Mizoguchi, 1898-1956)، کوروساوا (Akira Kurosawa, 1910-1998)، و کوبایاشی (Masaki Kobayashi 1916-1996) در بستر آن کار کردهاند و آثار قابل‌توجهی هم ارائه دادهاند موردغفلت واقع شده است. در پژوهش حاضر بر آنیم تا با به‌کارگیری نگرۀ معنایی ـ نحوی ریک آلتمن که براساس بررسی پیشینۀ نگرههای گوناگون ژانر و به‌نظر اغلب صاحبنظران این حوزه کارآمدترین رویکرد موجود در‌زمینۀ تحلیل ژانرهای سینمایی به‌شمار میآید ژانر سامورایی را تشریح کنیم، مؤلفههای اصلی آن را در دو بخش معنایی و نحوی با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی کنیم، و چشماندازی کلی از ردۀ ژانری یادشده به‌دست دهیم.
سید محمد مهدی ساعتچی؛ خسرو ظفرنوایی
چکیده
تاریخ فلسفۀ چین به وضوح نشان میدهد که یکی از مسائل و دغدغه‌های فکری مردمان این سرزمین، مسئله تطبیق انسان با طبیعت و تطبیق انسان با جامعه بوده است. در عرصه هنر و نقاشی، میتوان چنین استنباط کرد که برای آنان، طبیعت به میزان زیادی با تلقیشان از نقاشی قلم‌مو و مرکب مشابهت دارد. هم طبیعت و هم این نقاشی‌ها، نماد زیبایی و توازن هماهنگ ...
بیشتر
تاریخ فلسفۀ چین به وضوح نشان میدهد که یکی از مسائل و دغدغه‌های فکری مردمان این سرزمین، مسئله تطبیق انسان با طبیعت و تطبیق انسان با جامعه بوده است. در عرصه هنر و نقاشی، میتوان چنین استنباط کرد که برای آنان، طبیعت به میزان زیادی با تلقیشان از نقاشی قلم‌مو و مرکب مشابهت دارد. هم طبیعت و هم این نقاشی‌ها، نماد زیبایی و توازن هماهنگ عالم کاینات هستند. این مقاله بر آن است تا با اتکای بر تعالیم دائو، به عنوان مکتبی اثرگذار در شکل دهی به تمام زوایای فرهنگ چین باستان، بویژه در عرصه فرهنگ بصری، معنا و مفهوم «طبیعت» در نقاشیهای منظره چینی و طریق هماهنگی با آن را مورد مطالعه قرار دهد. مراد از طبیعت، جامعیت خودانگیختگی یا خودجوشی چیزها و رهایی مطلق از تصنعی بودن است. به این ترتیب هرگاه چیزها آزاد باشند که راه طبیعی خود را دنبال کنند، در کمال هماهنگی حرکت میکنند. به طور کلی دائو با راه طبیعت، با سیر و جریانی که در طبیعت است، هماهنگ است. سیر طبیعی و خودجوشی هر چیز، شیوه دائو است. هنر چین در سراسر تاریخ خود، طبیعت را ملهم از این نیروی پنهان تصور میکند و هدف هنرمند نیز این است که با این روح تماس پیدا کرده و آنگاه کیفیت و انواع و اقسام آن را برای بیننده توصیف نماید. هدف رهرو دائو، پرهیز از انجام هر کاری است که با طبیعت ناسازگار باشد. این طبیعت نیست که به اصلاح و کمال نیاز دارد، بلکه این ما هستیم که نیازمند تغییر هستیم و باید خود را با آن وفق دهیم. از این رو باید در قبال طبیعت نیست شد و این همان طریقی است که هنرمند بواسطه آن به سراغ طبیعت میرود. در مکتب دائو، اصل تغییر به عنوان عامل پیش‌برنده جهان هستی (دائو) به عنوان توازن هماهنگ میان اضدادی تعریف می‌شود که با یکدیگر تعامل دارند (یین و یانگ). توازن میان اضداد نوعی نیرو یا روح طبیعی را به نام «چی» می‌آفریند. مناظر نقاشی‌شده (شانشوئی) نیز بازتابی از این باور در غالب نیروهای «یین» و «یانگ» هستند.
حمیدرضا دالوند
چکیده
تقویم یزدگردی یکی از یادگارهای کهن میزاث ایرانی است که هم در پهنه اقتصادی و علمی جهان اسلام و هم در حوزه دینی جهان زردشتی، کارکرد خود را حفظ کرد. هربار به ضرورت نیاز کاربران، دستخوش تحول و دگرگونی شد[a1] . هر اصلاح و تحولی پیآمدهای خود را داشت و بر جامعه کاربران تاثیرهای ویژهای برجای گذاشت. برای مثال، اصلاحات معتضدی کارکرد ...
بیشتر
تقویم یزدگردی یکی از یادگارهای کهن میزاث ایرانی است که هم در پهنه اقتصادی و علمی جهان اسلام و هم در حوزه دینی جهان زردشتی، کارکرد خود را حفظ کرد. هربار به ضرورت نیاز کاربران، دستخوش تحول و دگرگونی شد[a1] . هر اصلاح و تحولی پیآمدهای خود را داشت و بر جامعه کاربران تاثیرهای ویژهای برجای گذاشت. برای مثال، اصلاحات معتضدی کارکرد اقتصادی تقویم یزدگردی را گرفت و وهیزک سال 375ی جامعه زردشتی را به اعتبار جایگاه پنجه در پایان آبان یا اسفند به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد. ویا، پیدایش تقویم جلالی و اصلاحات ملکشاهی در سده پنجم هجری گاهشمار ایرانی را از سیطره جامعه زردشتی خارج ساخت. یکی از اصلاحات ممکن و محتمل، کبیسه سال 500 در تقویم یزدگردی و در درون میراث سنت زردشتی است. آنچه در این گفتار میخوانیم، چگونگی آن رویداد و پیآمدهای آن بر جهان زردشتی تا روزگار معاصر است. این اصلاح جامعه زردشتی هند را در سده 18 و 19 به بدو بخش تقسیم کرد.
حسین فهیمی؛ پیام زین العابدینی؛ فاطمه عبدی خان
چکیده
اسطوره‌ها جایگاه ویژه‌ایی در اعتقاد مردم دارند، به‌گونه‌ایی‌که گاه به‌کمک آنها میتوان اموری را درمیان مردم رواج داد یا حذف کرد. دراین‌راستا، هنرمندان ژاپن در ساخت آثار انیمیشن به این ویژگی توجه کردهاند. سنت کهن طراحی مانگاها که همواره موضوعات اجتماعی را به‌شکلی تقطیع‌شده در یک کادر به تصویر کشیده در انیمیشن ژاپن که ...
بیشتر
اسطوره‌ها جایگاه ویژه‌ایی در اعتقاد مردم دارند، به‌گونه‌ایی‌که گاه به‌کمک آنها میتوان اموری را درمیان مردم رواج داد یا حذف کرد. دراین‌راستا، هنرمندان ژاپن در ساخت آثار انیمیشن به این ویژگی توجه کردهاند. سنت کهن طراحی مانگاها که همواره موضوعات اجتماعی را به‌شکلی تقطیع‌شده در یک کادر به تصویر کشیده در انیمیشن ژاپن که به انیمه مشهور است استفاده شده و این فرهگ اسطورهای توانسته است بر مخاطب داخلی و خارجی تأثیرگذار باشد. پژوهش حاضر قصد دارد، با هدف شناسایی اسطوره‌های ژاپن، این اسطوره‌ها را در مجموعة انیمۀ ژاپنی ناروتو تحلیل کند. روش تحقیق کیفی با رویکردی توصیفی است. مسئلة اصلی بررسی انیمۀ ناروتو و تأثیر سینما و اسطوره‌های ژاپن بر آن است. نتایج حاصله نشان میدهد سینما براساس امتیاز واقعنمایی بر این انیمه تأثیرگذار بوده و باعث شده است که مجموعة ناروتو برای مخاطبان گوناگون باورپذیر باشد.
رضا غفوری
چکیده
وش‌نامه منظومه‌ای است پهلوانی و موضوع آن سرگذشت ضد قهرمانی به نام کوش پیل‌دندان است که بیشتر سال‌های عمر خود را در نبرد با فرزندان جمشید و پهلوانان ایرانی به سر می‌برد. به جز کوش‌نامه در دیگر متون پهلوان ایران نیز دربارۀ پیل‌دندان روایت‌های متعدّدی آمده که اغلب با گزارش آن منظومه متفاوت است و اختلافهای دارد به ویژه آن‌که در ...
بیشتر
وش‌نامه منظومه‌ای است پهلوانی و موضوع آن سرگذشت ضد قهرمانی به نام کوش پیل‌دندان است که بیشتر سال‌های عمر خود را در نبرد با فرزندان جمشید و پهلوانان ایرانی به سر می‌برد. به جز کوش‌نامه در دیگر متون پهلوان ایران نیز دربارۀ پیل‌دندان روایت‌های متعدّدی آمده که اغلب با گزارش آن منظومه متفاوت است و اختلافهای دارد به ویژه آن‌که در این دسته منابع، داستانهای متعدّدی دربارۀ پایان زندگی او و چگونگی کشته شدنش دیده می‌شود. یکی از نکتههای ابهامآمیز دربارۀ کوش‌نامه و به ویژه قهرمان آن، خاستگاه روایات آن است که اغلب میان پژوهشگران اختلاف نظرهایی دیده می‌شود و پژوهشگران فرضیههای مانند ارتباط داستانهای کوش با شاهان کوشان و یا برعکس سامی نژاد بودن آن آوردهاند. در این مقاله نخست به بررسی داستانهای کوش پیل‌دندان در ادب پهلوانی ایران و نقد برخی نظریههای دربارۀ آن میپردازیم سپس دربارۀ منشأ احتمالی روایات این ضد قهرمان با ذکر شواهدی سخن میگوییم.
