نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه پیام‌نور، تهران

2 کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه پیام‌نور، تهران

چکیده

در این پژوهش پوشاک بانوان دو دورة صفویه در ایران و دوران هم‌عصرش در عثمانی بررسی تطبیقی می‌شود. به‌دلیل طولانی‌بودن دورۀ این حکومت‌ها و بررسی دقیق‌تر این موضوع، دورۀ حکومت شاه اسماعیل اول تا شاه عباس دوم که مقارن با سلطنت بایزید دوم تا سلطان محمد چهارم در حکومت عثمانی است بررسی می‌شود. این موضوع از آن‌جا اهمیت یافت که در چند عکس و نگارگری عصر صفویه و عثمانی تشابهاتی در مدل و اجزای پوشاک بانوان به‌چشم می‌خورد و این سؤال مطرح شد که منشأ تشابهات پوشاک بانوان صفوی و عثمانی کدام سرزمین بوده است؟ در این پژوهش به‌روش توصیفی ‌ـ تطبیقی و شیوة گردآوری کتاب‌خانه‌ای وجوه اشتراک و افتراق پوشاک بانوان صفوی و عثمانی بررسی می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که اجزای پوشاک بانوان عثمانی (نه تما‌می ‌آن، بلکه قسمت اعظم آن) ازجمله پیراهن زیر، پیراهن رو، و پاپوش و شلوار بسیار شبیه پوشاک بانوان ایرانی در عصر صفوی ‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Clothing style of Royal and Noble Ladies in Safavid and Ottoman Period

نویسندگان [English]

  • Mahtab Mobini 1
  • Mehri Feyzi 2

1 Assistant Professor, Department of Art, School of Art and Architecture, Payam Noor University, Tehran

2 Senior expert in art research, School of Art and Architecture, Payam Noor University, Tehran

چکیده [English]

In this study, we intend to make a comparative study of women's clothing in the reign of Safavid in Iran and the Ottoman Empire. Because of the long period of this government and to have a closer look at this issue, we limit ourselves to the reign of Shah Isma'il I to Shah Abbas II, which is coincided with the reign of Bayazid II to Sultan Muhammad IV in the Ottoman Empire. In some photos and paintings from the Safavid era and the era of Ottoman Empire some similarities were observed in the patterns and components of women's clothing, so this question raised that from which land these similarities land have been originated? In this research, through a descriptive-comparative method and based on library sources the similarities and differences of women’s clothing of Safavids and Ottomans are studied. The results show that the most of Ottoman women's clothing components are very similar to Iranian women's clothing in the Safavid era.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • clothing
  • SAFAVID
  • Ottoman clothing
  • Travel
  • Persian Painting
  • Ottoman miniature
آژند، یعقوب و دیگران (1385). مجموعهمقالات نگارگری مکتب اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر.
آقاحسین شیرازی، ابوالقاسم (1382). پوشاک زنان ایران (از آغاز تا امروز)، تهران: اوستا فراهانی.
اشجعی، پگاه (1381). «تأثیر باورهای دینی بر‌روی نگارگری ایران، هند، و عثمانی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ نقاشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا.
اولئاریوس، آدام (1380). سفرنامۀ آدام اولئاریوس، ترجمۀ احمد بهپور، تهران: ابتکار نو
بخت‌آور، الهه و علی‌اصغر شیرازی ( 1388). «نحوۀ شکل‌گیری مکتب عثمانی و بررسی ویژگی‌های آن»، فصل‌نامۀ تحلیلی پژوهشی نگره، ش 10.
بینیون، لوئیس، ج. س. ویلکینسون، و بازیل گری (1383). سیر تاریخ نقاشی ایرانی، ترجمۀ محمد ایران‌منش، تهران: امیرکبیر.
تاورنیه، ژان باتیست (1361). سفرنامۀ تاورنیه، ترجمۀ ابوتراب نوری، به‌تصحیح حمید شیرانی، اصفهان: سنایی.
تجویدی، فریبا (1382). «تک‌پیکره‌های مکتب رضا عباسی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ نقاشی، دانشگاه الزهرا.
جعفرپور، علی و مهرداد نوری مجیدی (1385). «وضعیت پوشاک زنان در عصرصفوی (با تکیه بر سفرنامه‌نویسان فرنگی)»، مسکویه، پیش‌شمارۀ 5.
چلبی، اولیا (1364). کرد در تاریخ همسایگان (سیاحتنامه اولیا چلبی)، ترجمۀ فاروق کیخسروی، تهران: صلاح‌الدین ایوبی.
دانش‌پژوه، منوچهر (1380). سفرنامه ... تا پخته شود خامی، تهران: ثالث.
دلاواله، پیترو (1370). سفرنامۀ پیترو دلاواله، ترجمۀ شعاع‌الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.
دیماند، س. م. (1365). راهنمای صنایع اسلامی، ترجمۀ عبدالله فریار، تهران: علمی و فرهنگی.
دین‌پرست، ولی (1390). «نقاشان صفوی و انتقال هنر نگارگری ایرانی به عثمانی (اوایل قرن دهم هجری)»، دوفصل‌نامۀ علمی‌پژوهشی تاریخنامۀ ایران بعد از اسلام، س 2، ش 3.
رهنورد، زهرا (1392). تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی نگارگری، تهران: سمت.
شاردن، ژان (1372). سفرنامۀ شاردن، ترجمۀ اقبال یغمایی، چ 1، تهران: توس.
شاه‌کارهای نگارگری ایران (1384). چ 1، تهران: موزۀ هنرهای معاصر.
شرلی، آنتونی و رابرت شرلی (1362). سفرنامۀ برادران شرلی، ترجمۀ آوانس، چ 1، تهران: نگاه.
غیبی، مهرآسا (1386). هشت‌هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند.
فرخ‌فر، فرزانه، محمد خزائی، و غلام‌علی حاتم (1391). «نگارگری عثمانی با رویکرد به دستاوردهای هنری ایران (بررسی تطبیقی نگارگری عثمانی و نگارگری ایران نیمۀ نخست قرن دهم هجری)»، هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی، ش 49.
فیگوئروا، دن گارسیا (1363). سفرنامۀ فیگوئروا، ترجمۀ غلام‌رضا سمیعی، تهران: نشر نو.
کن‌بای، شیلا (1389). رضا عباسی اصلاح‌گر سرکش، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: مؤسسۀ‌ تألیف، ترجمه، و نشر آثار هنری «متن».
مایدا، تادئوش (1392). شاه‌کارهای هنر ایران در مجموعه‌های لهستان، ترجمۀ مهدی مقیسه و داود طبایی، تهران: فرهنگستان هنر و مؤسسۀ تألیف، ترجمه، و نشر آثار هنری متن.
مجرد تاکستانی، اردشیر و دیگران (1376). نگارگری ایرانی (شاهنامه‌نگاری): مجموعه‌سخنرانی‌های دومین کنفرانس نگارگری ایرانی‌ـ اسلامی، تهران: سلک.
معزی، فاطمه (1391). «پوشش و نوع آرایش زنان دورة صفوی»: www.parsine.com/fa/news/65739
نایب اسدالله، سارا (1385). «ترجمۀ کتاب لباسهای خاورمیانه، ایران، و ترکیه، اثر جنیفر اسکارس»، پایان‌نامۀ کارشناسی،رشتة طراحی لباس، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا.
 
Deveci, Abdurrahman (2015). Women with Secondary Importance in Ottomaon Miniature, www.sosyalarastirmalar.com/citt8/sayi37-pdf/3santtarini-arkeoloji/deveci-Abdurrahman.pdf.
Khazarina, Bareness Katja Davidova orlova (2008). Female Turkish Garb, College of Three Ravens, www.katjaorlova.com.
Okumura, sumiyo (2013). women’s garments,
 www.turkisCulture.org/textile-arts/clothing/womens-garments-1065.htm.
Orli, Richard J. (2006). The costume of ottoman women, www.kismeta.com/diGrasse/costume/theCosumeOfOttomanWomen.pdf
Mahir, Banu (2005). Osmanli Miniature Sanati, Kabalci, Istanbul.