نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تصویرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیاردانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

این مقاله به تحلیل نقش مایه ی تمبر شیر و خورشید دوره ی قاجار میپردازد؛ مطالعه‌ی نقوش در ادوار مختلف، از دیرباز در پژوهش‌های هنری مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. نقوش آثار باستانی و تاریخی همچون اسناد تصویری به شمار می‌روند که مطالعه­ی آن‌ها می‌تواند در ارائه‌ی اطلاعات مربوط به زمانه‌ی پیدایی اثر موردتوجه قرار گیرد. ازاین‌رو نقوش و تصاویر تمبرها نیز می‌تواند در قالب یک اثر، بازتاب‌دهنده‌ی ویژگی‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی و... زمانه‌ی مربوط به پیدایی آن باشد. مساله تحقیق با تمرکز بر رابطه ی این نقوش در دوران قاجار با تحلیل آیکونوگرافی طرح گردید. بر این اساس پژوهشگر بر آن است که بیانگر پیدایش تمبرها از بدو به دلیل در اختیار بودن نظام‌های حاکم عمدتاً منقوش به تصاویر حکام، نقوش ملی و گاه دربردارنده‌ی چهره‌ها و اشخاص مهم دوران خود بوده‌اند؛ در این راستا برای تبیین مفاهیم نهفته در پس نقش و نگاره‌ی تمبرها به‌منظور دست‌یابی به ارزش‌ها و مفاهیم بنیادین فرهنگی و اجتماعی دوره‌ی مربوطه پژوهش حاضر با تکیه ‌بر روش آیکونوگرافی طی سه مرحله‌ی توصیف، تحلیل و تفسیر به درک معنایی نقش نمادین تمبرهای مربوطه در دوره قاجار می‌پردازد. نتایج نشان از آن دارد که نقوش خورشید و شیر ریشه در اساطیر و باورهای مردمان ایران باستان دارد؛ که به سبب اهمیت و ارزش آن در طول تاریخ تطور یافته و به‌عنوان نماد ملی بر روی درفش، سکه‌ها، مدال‌ها، تمبرها و... تصویر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iconography Analysis of the Lion and Sun Stamp’s Motif in the Qajar Dynasty (Available at the Malek Museum)

نویسندگان [English]

  • Somayeh Rasooli ebrahimi fard 1
  • xashayar ghazizadeh 2

1 Education zanjan

چکیده [English]

This paper analyzes the role of stamping of Qajar period milk and sun; the study of motifs in different periods has long been considered by researchers and researchers in artistic research. Drawings of ancient and historical works are considered as visual documents, whose study can be considered in the presentation of information about the time of occurrence of the work. Therefore, motifs and images of the stamps can also be in the form of a work, reflecting the cultural, artistic, social, and ... attributes of its origins. The research problem was focused on the relationship between these designs during the Qajar era by analyzing iconography. Accordingly, the researcher claims that the emergence of stamps from the beginning was due to the presence of governing systems largely imprinted on the images of rulers, national motifs, and sometimes include important figures and individuals of their era; in this regard, to explain the concepts behind the role and Stamp design in order to achieve the fundamental cultural and social values ​​and concepts of the current period. The present study focuses on the iconographic method in three stages of description, analysis and interpretation to the semantic understanding of the symbolic role of the relevant stamps in the Qajar period. The results show that the sun and milk designs are rooted in the myths and beliefs of the ancient Iranian people, which, due to its importance and value, have evolved throughout history, and as a national symbol on the plain, coins, badges, stamps and ... Picture Has been.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stamp
  • Iconography
  • Iconology
  • Lion and Sun motif
  • Qajar
ابراهیمی، حمیدرضا (1394)، راهنمای تمبرهای ایران، انجمن تمبر ایران: تهران.
خان بابائی،ولی(1376)، تمبر و تمبر شناسی، موسسه کتاب همراه.
رامین، علی(1390)، نظریه های فلسفی و جامعه شناختی در هنر، نشر نی، تهران.
کسروی، احمد (1378)، تاریخچه شیر و خورشید، تاریخچه چپوق و قلیان، به کوشش عزیزالله علیزاده، تهران، فردوس، چاپ اول .
مختاریان، بهار (1392)، اهمیت آیکونوگرافی و آیکونولوژی در دین پژوهی : آیکونولوژی یونس و ماهی، چاپ شده در نقد نامه هنر، زیر نظر معاونت پژوهشی خانه هنرمندان، موسسه نشر شهر، تهران.
نامورمطلق، بهمن(1390)، درآمدیبربینامتنیت، نظریههاوکابردها، سخن،تهران .
نوین فرح بخش، فریدون (1379)، تمبرهای اولیه ایران، تهران، نشر فرح بخش .
نوین فرح بخش، فریدون (1390)، راهنمای تمبرهای ایران: قاجار-پهلوی-جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر فرح بخش .
یاحقی، محمدجعفر (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی، تهران، فرهنگ معاصر .
 
پایان نامه
عبدی، ناهید ؛ پنیریان، آزاده (1393)، بررسی آیکونوگرافیک دیوارنگاره‌های کاخ چهل‌ستون اصفهان با مضمون گلگشت و سرور، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه هنر، شماره سیزدهم، ص110-95.
متولی، عبدالله ؛ حسین‌آبادی فراهانی، شبنم (1397)، «بررسی کارکردهای تمبر پستی در دوران قاجار و پهلوی اول»، نشریه پژوهش‌های تاریخی، شماره 1، ص 94-79.
نصری، امیر (1391)، خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی ، کیمیای هنر، شماره 6، ص 20-7.
نصری، امیر (1392)، رویکرد شمایل‌نگاری و شمایل‌شناسی در مطالعات هنری، رشد آموزش هنر، شماره 23، ص 64-56.
 
مقالات
بمانیان، محمدرضا و همکاران (1390)، بررسی نوآوری و تحولات تزئینات و نقوش کاشی کاری مسجد- مدرسه های دوره قاجار، فصلنامه علمی، پژوهشی نگره، شماره 18، 47-35 .
حقیقی،ابراهیم (1384)،  انواعکاغذتمبر،مجلهجام،شماره۵ .
دادور، ابوالقاسم ، ایروانی، آرزو (1393)، بررسی تطبیقی وجوه تصویری نقوش سکه و تمبر در دوره‌ی قاجار ، دو فصلنامه علمی-ترویجی پژوهش هنر، شماره هشتم، 75 -70.
رامی، مرجان (1386)، تمبر شیروخورشید مشروطه (نگاهی کوتاه به تأثیر حاکمیت نظام مشروطه بر چاپ تمبر و تصاویر آن) ، تاریخ معاصر ایران، شماره چهل ‌و چهار، ص 74-55 .
زابلی نژاد، هدی (1387)، بررسی نقوش اصیل قاجاری، فصلنامه هنر، شماره 78، زمستان، 140-161
شیدوش، حسین، ایراهیمی، حمیدرضا (1390)، تاریخچه تمبر، مجله موفقیت، شماره 212، 48.
عبدی، ناهید (1391)، بررسی نقش‌مایه‌های آیکونوگرافیک از ورای دو شاهنامه بایسنقری و طهماسبی ، فصلنامه کیمیای هنر، شماره سوم (1)، 110-99.
کنگرانی، منیژه (1391)، از شمایل‌شناسی تا آیکونولوژی ، سوره اندیشه، شماره 64، 23-22.