نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 دانشیار پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 دانشیار پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
با ورود دستبافتهای شرقی به اروپا از دوران باستان این بافتهها اغلب با نامهایی که از شرق همراه آنها به غرب میرفت، شناخته میشدند. از آنجا که در سدههای اسلامی، مورها، که مسلمانان مسیحی شدۀ اروپا بودند، نقش زیادی در رواج این واژهها داشتند، بیشترین ظهور دستبافتهای شرقی در اروپا و به ویژه شبه جزیرۀ ایبری(پرتغال و اسپانیا) به صورت واژگان عربی است. از جانب دیگر به سبب ناشناخته بودن ساختار بافتههای شرقی برای اروپاییان، در فرهنگ لغات پرتغالی و اسپانیایی همۀ این واژهها معادل یکدیگر قرار گرفتهاند. این پژوهش با روش تاریخی به کند و کاو در اسناد و کتب کهن پرتغالی و اسپانیایی پرداخته و چگونگی و کیفیت حضور دستبافتهای شرقی در این سرزمینها را از سدههای میانه به بعد مورد مطالعه قرار داده است. با توجه به دستآوردهای این پژوهش، در پرتغال و اسپانیا حداقل از سدۀ چهاردهم میلادی قالی شرقی کم و بیش نمونۀ نوعی و مظهر اسباب و لوازم خانه شناخته میشده است که واژۀ آلکاتیفا معرف آن بوده است. بیشتر این قالیها از هند به وسیلۀ تجارت به شبه جزیرۀ ایبری رسیدهاند و در مقابل قالیهای ایرانی به سبب گرانی نقش کمی در دکوراسیون داخلی آنها بر عهده داشته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Etymology of Oriental Hand-Wovens in the Iberian Peninsula
نویسندگان [English]
- Hesam Keshavarz 1
- Ali Asghar Fahimifar 2
- HasanAli Pourmand 3
1 Deparment of Art Studies, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Department of Art Studies, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 Department of Artstudies, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Considering the names of the Oriental hand-wovens, Arabic words were highly used in the Iberian Peninsula (Portugal and Spain). This paper used the historical research method to explore the old Spanish and Portuguese documents and also the quality and state of emergence of Oriental hand-wovens in these lands. In this method, the etymology of those Arabic words was considered too. The results of the paper revealed that in the Iberian Peninsula, at least, from the 14th century, the Oriental carpets were a typical and symbol of furniture which were known as alcatifa, a popular name for them. The word alcatifa must be derived from Qatif port at the coast of the Persian Gulf. Most of these carpets traveled from India to the Iberian Peninsula by trade. The Persian carpets were too expensive, so there are a few signs of them in the Portuguese and Spanish decorations during that time.
کلیدواژه‌ها [English]
- carpet
- alcatifa
- Portugal
- Spain
- etymology
- پوپ، آرتر اپهام و آکرمن، فیلیس، سیری در هنر ایران ،جلد ششم، ترجمۀ نجف دریابندری و دیگران، زیر نظر سیروس پرهام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1387.
- Castanheda ,Fernão Lopes de, Historia do descobrimento e conqvista da India pelos Portvgveses, Vol. 4-6, Lisboa: Typographia Rollandiana, 1833.
- Da Graça , Fr. Manoel, Ceremonial e ordinario monastico, dirigido e disposto conforme as leis da Igreja Romana, e os antigos e louvaveis costumes da sacrado e real Congregação de nosso Padre S. Jeronymo de Portugal, Vol. 1 , Lisboa: Real Imprensa da Universidade, 1794.
- Fonseca, Jorge, Tapetes de Arraiolos - novos elementos para a sua história, Almansor: Revista de Cultura (1ªSérie), nº 13, 1995, pp. 113 – 126.
- Freire , Francisco José, Diccionario poetico, para o uso dos que principião a exercitarse na poesia portugueza: obra igualmente util ao orador principiante, Vol. 2, Lisboa: Na offic. Patriarcal de Francesco Luiz Ameno, 1765.
- Giral del Pino, Hipólito San José, A dictionary, Spanish and English, and English and Spanish, London: printed for A. Millar, J. Nourse, and P. Vaillant, 1763.
- Jenkins, David, The Cambridge history of western textiles, Vol. 1, Cambridge, UK; New York, NY, USA: Cambridge University Press, 2003.
- Karl, Barbara, Embroidered Histories Indian Textiles for the Portuguese Market during the Sixteenth and, Seventeenth Centuries, Wien: Böhlau Verlag, 2016.
- José de Jesus Maria Antonio da Piedade, Espelho de Penitentes e Chronica da Provincia de Santa Maria da Arrabida, da regular e mais estreita Observancia da Ordem do Serafico Patriarcha S. Francisco, no Instituto Capucho: Chronica da Provincia de Santa Maria da Arrabida, Vol. 2, Lisboa: Da Sylva, 1737.
- Roza, Domingos Lopes, Breue noticia da iornada que monsenhor marques de Rulhac embaixador extraordinario do christianissimo rey de França Luis 14. fez a Portugal, & embaixada, que deu a el rey nosso senhor d. Ioaō 4, restaurador de Portugal: National Central Library of Rome, 1645.
- Salgado, Felipe Maíllo, Los arabismos del castellano en la Baja Edad Media: consideraciones históricas y filológicas, 3. ed. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca, 1991.
- Vieira, Domingos, Grande diccionario portuguez; ou, Thesouro da lingua portugueza, Porto, E. Chadron e B. H. de Moraes, 1871-74.
- Viterbo, Fr. Frei Joaquim de Santa Rosa de , Elucidario das palavras, termos e phrazes, que em Portugal antigamente se usaram, e que hoje regularmente se ignoram, Lisboa: Tomo Premeiro, 1865.
- Arraiolos rug. (2017, 5 20). Retrieved from Encyclopædia Britannica: ttps://www.britannica.com/topic/Arraiolos-rug
اسناد موجود در آرشیو ملی پرتغال:
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de António da Silva, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra A, mç. 2, n.º 18, cx. 3
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de Bartolomeu de Azevedo Coutinho, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra B, mç. 41, n. º 9.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de André dos Santos e Luisa Pereira, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra A, mç. 3, n.º 9, cx. 4.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Mandado por que a rainha ordena a Diogo Salema que faça logo guarnecer e preparar 11 panos de tapeçaria de Flandres da história de Romulo e Rémulo, Corpo Cronológico, Parte I, mç. 50, n.º 20.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Conta da armação, tocheiras, alcatifas e outras alfaias usadas no funeral de D. Fernando Joaquim Xavier Botelho, Feitos Findos, Administração de Casas, mç. 167, n.º 50.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, A Nicolau Leitão, escudeiro, nomeado administrador do hospital e albergaria que está edificado na vila de Cernache da maneira que até aí foi o falecido Pêro Vasques, escudeiro real, Chancelaria de D. Manuel I, liv. 44, fl. 126.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de Diogo de Noronha, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra D, mç. 47 n.º 2, 1583-1667.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário e partilha dos bens de Feliciano Garcia, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra F, mç. 103, n.º 4, 1715.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de Fernando da Cunha Leite, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra F, mç. 29, n.º 4, 1760-1762.
- Arquivo Nacional da Torre do Tombo, Inventário de bens de Domingos Bernardes Vieir, Feitos Findos, Inventários post mortem, Letra D, mç. 44, n.º 3, 1775.
)