نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مریم زارع خلیلی ¹
• مریم کامیار ²
• سید ابوتراب احمدپناه ³

¹ دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس

² عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

³ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

طراز از جمله منسوجات ارزشمند دوران صدر اسلام است. بر روی طرازها، نام حاکم، تاریخ و نام کارگاه تولیدی، اشعار و جملات قصاری نوشته شده که خود سندی مهم جهت شناخت وضعیت سیاسی- مذهبی است. از مهم‌ترین طراز‌های باقی مانده، طرازهای ابریشمی دوران آل‌بویة شهر ری است. شهر ری در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و طرازهای ابریشمی به عنوان یکی از رسانه‌های قوی در انتقال فرهنگ در بین کالاهای تجاری نقش اساسی داشت. این مقاله بر آن است که نسبت تآثیرگذاری رسانة "طراز" را از طریق تناسبات "نقش" در مجموعة پارچه‌های ری و آسیای میانه، بررسی کند. طرازهای ری، در ترکیب‌بندی متن و نقش پیشرفته بوده، به طوری که به‌نظر می‌رسد سطر‌بندی و تقسیم‌ها از نظام هندسی خاصی پیروی ‌کرده است. نظام هندسی به‌کار برده شده در پارچه‌ها، ترکیب متن و نقوش را تعیین می‌کند. سئوال این پژوهش: انتقال هندسه نقوش پارچه های ایران در مسیر جاده ابریشم و نحوة تنظیم سطور چگونه بوده و از چه اصول هندسی در سطربندی و ترکیب متن و نقش استفاده شده است؟ داده‌های این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه‌ایی جمع-آوری شده و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج به‌دست آمده نشان می-دهد، از الگوی دقیق ازجمله تناسب ریشة دوم (رادیکال 2) در ترکیب‌بندی و تقسیمات هندسی و همچنین در ترکیب‌بندی نقش و متن استفاده شده است. این الگو در مسیر جاده ابریشم به آسیای میانه انتقال یافته و در پارچه‌های آسیای میانه دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• "طراز"
• "آل‌بویه"
• "آسیای میانه"
• "نظام هندسه"
• "رادیکال"2

عنوان مقاله [English]

An Analytical Survey on The Geometrical Trace Of Iran Textiles Motifs In Central Asia Textiles: Thorough Silk Road

نویسندگان [English]

• Maryam zarekhalili ¹
• Maryam kamyar ²
• Seyed Aboutorab Ahmadpanah ³

¹ ,Tarbiat Modares university,

² , Assistant Professor, Iranian Encyclopedia foundation

³ Assistant Professor

چکیده [English]

“Tiraz” is a Persian word that originally is given to the textile which is decorated either by embroidery or woven inscription. The presence of inscription gave this types of textile a capacity of political propaganda. The inscriptions of Tiraz itself is a valuable documentation which reflect the political-religious life of the Islamic era. This article aimed to study the media appropriateness of "Tiraz" and "literature" by study the relationship "motif" in Ray Tiraz and Central Asia collection. Many of the known Ale-Buyid silk textile were found in ancient city of Ray. The Ray city is located on the Silk road and play the rule of connecting the west and the east parts of this road. In this paper, the geometric order and divisions of Ray textiles and Central Asia are analyzed. The geometric system of these styles are: Number of lines, Line spacing, The relationship between the width and height of the inscription. The Tiraz inscriptions in the studied were linear, curved, polygonal and in combination with the pattern.Question of this research: How to transfer the geometry of Iranian textile patterns along the Silk Road and how to arrange the lines And what geometric principles are used in scaling This research in benefited of a descriptive-analytical and historical approach. The results show that a precise pattern such as radical 2 proportions was used to organize and combine text and images. This pattern was transmitted along the Silk Road to Central Asia and was seen in Central Asian fabrics.

کلیدواژه‌ها [English]

• Tiraz
• Ale-Buyid
• Central Asian
• Geometry
• radical 2