نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

• فرانک جهانگرد ¹
• طیبه گلستانی حتکنی ²

¹ عضو هیات علمی/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

ساختار و محتوای حکایت «بهیما و باکه» در مهابهارت با داستان «ضحاک» در شاهنامه شباهت‌های متعددی دارد. در هر دو داستان، ضدقهرمانی متعرض، انسان‌ها را برای خوراک می‌کشد. مردم با وی پیمان می‌بندند مشروط به این که به کسی آسیب نرساند، خوراک روزانه او را تهیه کنند و به نزدش بفرستند. در نهایت یکی از کسانی که به عنوان خوراک ضدقهرمان تعیین شده بود (یا یکی از نزدیکان وی) بر ضدقهرمان می‌شورد و او را نابود می‌کند. در این مقاله با روش تطبیقی خطوط اصلی دو داستان بررسی و شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها تحلیل خواهد شد. پررنگ بودن همانندی‌ها، نشان از سرچشمه مشترک یا اقتباس یکی از دیگری دارد؛ امری که می‌تواند یادآور دوران همزیستی دو قوم هند و ایرانی در دوران باستان باشد. طبیعی است که تفاوت‌های ناگزیری در دو داستان دیده شود. به عنوان نمونه پیوندهای اصیل و دقیقی که در اسطوره ایرانی خودنمایی می‌کند، از جمله نوع نمادها و پیوند آنها با یکدیگر، در متن هندی دیده نمی‌شود. به علاوه جای قرار گرفتن هر کدام از داستان‌ها در روایت حماسی، به صورت داستان اصلی یا حکایت فرعی -که خود می‌تواند نشانگر اهمیت آن باشد- نشان می‌دهد این نوع شورش بر دشمن در نزد ایرانیان بیشتر مورد توجه و امعان نظر بوده است. در واقع هر چند در اصل روایت تشابهات زیادی دیده می‌شود، پردازش دقیق‌تر آن در شاهنامه نشان از اصالت این روایت در بین ایرانیان دارد.

کلیدواژه‌ها

• شاهنامه
• ‌ مهابهارت
• ‌ بهیما و باکه
• ‌ ضحاک
• ‌ فریدون
• اسطوره‌شناسی تطبیقی

عنوان مقاله [English]

Comparative study of the story of "Fereydoun and Zahak" in Shahnameh and the story of "Behima and Bakeh" in Mahabhart

نویسندگان [English]

• Faranak Jahangard ¹
• Tayebeh Golestani ²

¹ Faculty member/ Institute for Humanities and Cultural Studies

² Shahid Bahonar University of Kerman

چکیده [English]

The structure and content of the story of "Bahima and Bakeh" in Mahabhart have many similarities with the story of "Zahak" in Shahnameh. In both stories, the exposed protagonist kills humans for food. People make a pact with him, provided he does not harm anyone, to prepare his daily food and send it to him. Eventually one of the people designated as the anti-hero's food (or one of his relatives) attacks the hero and destroys him. In this article, the main lines of the two stories will be studied by comparative method and their similarities and differences will be analyzed. The boldness of the similarities indicates a common origin or adaptation of one another; Which can be reminiscent of the coexistence of Indo-Iranians in ancient times. It is natural to see inevitable differences between the two stories. For example, the original and precise links that appear in Iranian myth, including the type of symbols and their connection with each other, are not seen in the Indian text. In addition, the place of each of the stories in the epic narrative, as the main story or sub-story - which itself can indicate its importance - shows that this type of rebellion against the enemy is more important to Iranians. Has been a comment. In fact, although there are many similarities in the original narration, its more accurate processing in the Shahnameh shows the originality of this narration among Iranians.

کلیدواژه‌ها [English]

• Shahnameh
• Mahabhart
• Bhima and Bakeh
• Zahak
• Fereydoon
• Comparative Mythology