نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر تولید محتوا، مهارت های فناورانه و پیشرفته دانشکدگان توسعه فناوری و کارآفرینی معاونت علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی (سازمان مرکزی تهران)، تهران، ایران،

2 معاون آموزشی و اجرایی دبستان دخترانه سما واحد شهر ری، سازمان مرکزی سما، سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.30465/acas.2025.51627.1183

چکیده

موسیقی عاشورایی، به عنوان عنصری بنیادین در آیین‌های عزاداری شیعیان، بازتاب‌دهنده‌ی واقعه‌ی کربلا و تجلی‌گر ارادت عمیق به امام حسین (ع) و یاران باوفایش است. این پژوهش، با اتخاذ رویکردی مردم‌شناختی و جامعه‌شناسانه، به بررسی تطبیقی و تحلیلی آواهای عاشورایی در دو منطقه‌ی میناب و مسقط می‌پردازد. هدف اصلی، شناخت دقیق ابعاد اجتماعی-فرهنگی این آواها در دو بافت فرهنگی متفاوت با تأکید بر آیین‌ها، سنت‌ها، و باورهای مرتبط با آن‌هاست.  روش تحقیق به‌کاررفته، ترکیبی از بررسی‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است که به بررسی معانی، مفاهیم، و نمادهای نهفته در اجرای آواهای عاشورایی و نقش آن‌ها در ساختار اجتماعی و فرهنگی هر دو منطقه می‌پردازد.  این پژوهش به دنبال کشف وجوه مشترک و تفاوت‌های آواهای عاشورایی در میناب و مسقط  و همچنین تحلیل تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بر شکل‌گیری و تحول این سنت‌هاست. یافته‌های این پژوهش  در نهایت به درک بهتر نقش موسیقی عاشورایی در حفظ و انتقال ارزش‌های فرهنگی-مذهبی جوامع حاشیه‌ی خلیج فارس، به‌ویژه در زمینه پاسداشت حماسه‌ی عاشورا، کمک شایانی خواهد کرد و می‌تواند برای پژوهش‌های آتی در این زمینه راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ashura Sounds: A Comparative Study of Mourning Music in Minab and Muscat

نویسندگان [English]

  • Babak Dehghani 1
  • Sima Saber Salaghi 2

1 Content Production Manager, Technological and Advanced Skills, Faculties of Technology Development and Entrepreneurship, Vice-Chancellor of Educational and Skill Sciences, Islamic Azad University (Central Organization of Tehran), Tehran, Iran,

2 Educational and Executive Vice-Chancellor, Sama Girls' Elementary School, Shahr-e Ray Branch, Sama Central Organization, Central Organization of Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

As a fundamental element in the Shiite mourning rituals, Ashura music reflects the event of Karbala and manifests deep devotion to Imam Hussein (AS) and his loyal companions. This research, adopting an anthropological and sociological approach, conducts a comparative and analytical study of Ashura sounds in the two regions of Minab and Muscat. The main goal is to accurately identify the socio-cultural dimensions of these sounds in two different cultural contexts with an emphasis on the rituals, traditions, and beliefs associated with them. The research method used is a combination of descriptive, analytical, and comparative studies that examine the meanings, concepts, and symbols hidden in the performance of Ashura sounds and their role in the social and cultural structure of both regions. This research seeks to discover the commonalities and differences of Ashurai sounds in Minab and Muscat, as well as analyze the impact of cultural, social, and historical factors on the formation and development of these traditions. The findings of this research will ultimately contribute to a better understanding of the role of Ashurai music in preserving and transmitting the cultural-religious values ​​of the societies on the Persian Gulf coast, especially in the context of preserving the Ashura epic, and can pave the way for future research in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sounds and Melodies
  • Ashura
  • Music
  • Mourning
  • Minab
  • Muscat
  • اسپات، زیگموند، (1356)؛ چگونه از موسیقی لذت ببریم، ترجمه: پرویز منصوری، تهران، کتاب زمان.
  • اطرایی، ارفع و محمدرضا درویشی، (1396)؛ سازشناسی ایرانی، چاپ سوم، تهران، موسسۀ فرهنگی-هنری ماهور.
  • جعفری، محمد تقی، (1397)؛ موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، چاپ دهم موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  • حسنی پور، سهراب، (1398)؛ شناخت موسیقی هرمزگان، چاپ اول، بندرعباس، نشر رسول.
  • خراسانی زاده، محمد، (1399)؛ جایگاه هنر در الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، دو فصلنامه علمی تخصصی مطالعات هنر و رسانه، دوره 2، شماره 4، پائیز و زمستان، صفحه 56-29.
  • دهقانی، بابک، (1400)؛ تحلیل ساختاری موسیقی عاشورایی میناب و مسقط با تاکید بر آئین روز عاشورا، فصلنامه ایران شناسی، دوره دوم، شماره پنجم، صفحه 26-19، انجمن علمی دانشجویان ایران شناسی دانشگاه تهران.
  • دهقانی، بابک و خدام انصاری، زهرا و رنج بران، مهدی و صابر صلغی، سیما، (1398)، نگاهی به موسیقی عاشورایی در نمایش تعزیه ی منطقه فین هرمزگان، دومین کنگره بین المللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و اسلامی، تهران
  • ستایشگر، مهدی، (1381)؛ واژه نامه موسیقی ایران زمین، جلد اوّل، تهران، نشر اطلاعات.
  • شریفیان، محسن، (1384)؛ اهل زمین موسیقی و اوهام، تهران، انتشارات قلم آشنا.
  • لغتنامه دهخدا، (1387)؛ فرهنگ واژگان مترادف و متضاد، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • محدثی، جواد، (1374)؛ فرهنگ عاشورا، جلد هفدهم، قم، نشر معروف.
  • مشیری، مهشید، (1382)؛ فرهنگ فارسی (الفبایی-قیاسی)، چاپ سوم، نشر آسیم، تهران.
  • منصوری، پرویز، (1393)؛ سازشناسی، تهران، نشر زوار.

مقالات

  • بلادی، محمدرضا، (1390)؛ مجموعه مقالات درباره موسیقی آیینی، حکمی و مذهبی ایران، مقاله دمام، مجله موسیقی، تهران.
  • مدرسی، فاطمه و سهراب سعیدی، (1395)؛ بررسی جایگاه موسیقی در استان هرمزگان، پژوهشنامه اورمزد، میناب.

مصاحبه ها

  • غلام سلمانی، معین البکاء تعزیه میناب روستای نصیراییِ میناب، مصاحبه شخصی، 26 دی، 1398.
  • مرتضی صفا، محقق و پژوهشگر موسیقی عاشورایی، هرمزگان، مصاحبه شخصی، 26 دی، 1398
  • عزیزالله خاکی، شبیه خوان و نوحه خوان تعزیه میناب، مصاحبه شخصی، 26 دی، 1398.
  • غلامعلی ذاکری، آموزگار ومحقق تعزیه میناب، مصاحبه شخصی، 26 دی، 1398.