چکیده آسیای کهن به گونه بزرگ‌ترین قاره زمین، زیستگاه نخستین جماعت‌های انسانی بوده که حیات باستانی خود را در فرهنگ‌های گوناگون نظم داده‌اند. ساکنان سرزمین‌های آسیایی در مهاجرت و ارتباط با یکدیگر که گاه به‌سختی صورت می‌گرفت، تأثیر و تأثرات بسیار در یکدیگر باقی گذاشته‌اند و هیچ‌گاه بریده از هم نبوده‌اند. از اقوام ریشه‌دار آسیایی نام‌هایی در تاریخ آمده که مشهورترین آن‌ها شاید «قوم آرین» ها باشد که به شعبه‌های گوناگون تقسیم شده‌اند و در مراحل تکاملی زمان و فرهنگ و فرهنگ‌سازی، در برهه‌ای از تاریخ که تحول عظیم شهرنشینی و حکومت و عصر کتابت پدید آمده آن قوم را در پهنه تمدن قرار داده است. این امر از هزار سوم پیش از میلاد مشهود است.

چکیده مقاله حاضر با استفاده از نظریه پسااستعماری تلاش در بازنمایی نحوه مواجهه ایرانی میزبان و افغان‌های مهاجر در اثر داستانی «آواره بی‌خورشید» نوشته محمدهادی محمدی دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که تصویر ارائه‌شده از افغانی مهاجر در روایت داستانی «آواره بی‌خورشید» حاوی چه پیام‌هایی است و چه نقشی در برساخت هویت جدید از خودِ افغانی در برابر دیگریِ ایرانی بازی می‌کند. فرضیه تحقیق حاضر آن است که آنچه در روایت محمدی در بازنمایی زندگی بومان، کودک کارگر افغانی می‌یابیم به نحوی پُررنگ‌تر در روایت‌ نویسندگان افغانی نیز قابل ردیابی است که در آن بر هویت، نژاد، زبان، فرهنگ و تاریخ متفاوت افغانستان و ایران تأکید شده و تلاش گردیده است در مقابله با موقعیت فرودستی جامعه مهاجر، وجوه امتیازبخشی آنان برشمرده شود. این روایت‌ها جامعه فرودست‌انگاشته‌شده افغانی مهاجر را به صدا درآورده و به آن‌ها این امکان را داده است که نه‌تنها با روایت‌های مخالف خود مقابله کنند، بلکه این روایت فرودست‌کننده را برعکس نمایند و از مزایای فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور خود سخن بگویند. قدرت سخن و روایت آن‌ها به نحوی است که توانسته است بر ذهنیت نویسندگان ایرانی نیز تأثیرگذار شده و آن‌ها را وادار به نگارش آثار خود در چنین فضای گفتمانی کند.

چکیده موسیقی عاشورایی، به عنوان عنصری بنیادین در آیین‌های عزاداری شیعیان، بازتاب‌دهنده‌ی واقعه‌ی کربلا و تجلی‌گر ارادت عمیق به امام حسین (ع) و یاران باوفایش است. این پژوهش، با اتخاذ رویکردی مردم‌شناختی و جامعه‌شناسانه، به بررسی تطبیقی و تحلیلی آواهای عاشورایی در دو منطقه‌ی میناب و مسقط می‌پردازد. هدف اصلی، شناخت دقیق ابعاد اجتماعی-فرهنگی این آواها در دو بافت فرهنگی متفاوت با تأکید بر آیین‌ها، سنت‌ها، و باورهای مرتبط با آن‌هاست.  روش تحقیق به‌کاررفته، ترکیبی از بررسی‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است که به بررسی معانی، مفاهیم، و نمادهای نهفته در اجرای آواهای عاشورایی و نقش آن‌ها در ساختار اجتماعی و فرهنگی هر دو منطقه می‌پردازد.  این پژوهش به دنبال کشف وجوه مشترک و تفاوت‌های آواهای عاشورایی در میناب و مسقط  و همچنین تحلیل تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بر شکل‌گیری و تحول این سنت‌هاست. یافته‌های این پژوهش  در نهایت به درک بهتر نقش موسیقی عاشورایی در حفظ و انتقال ارزش‌های فرهنگی-مذهبی جوامع حاشیه‌ی خلیج فارس، به‌ویژه در زمینه پاسداشت حماسه‌ی عاشورا، کمک شایانی خواهد کرد و می‌تواند برای پژوهش‌های آتی در این زمینه راهگشا باشد.

چکیده سینما طی قرن بیستم به پرطرفدارترین و ‌‌تأثیرگذارترین گونه‌‌‌ هنری تبدیل شده است، لذا شناخت ‌‌تأثیر و ‌‌تأثرات آن بر مخاطبان، ازجمله مخاطبان زن، امری بسیار مهم به نظر می‌رسد. تحقیقات جدید صورت گرفته در حوزه اپی‌ژنتیک به تاثیرات عمیق ژنتیک بر شخصیت انسان صحه می­گذارد. اپی‌ژنتیک (فراوراثت)، نظریه­ای در زمینه توارث است که بیان می‌کند ژن‌ها دارای حافظه‌ای برای ثبت وقایع هستند. این پژوهش که با روش تحلیل محتوای کیفی و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، تلاش دارد بر اساس نتایج تحقیقات اپی‌ژنتیک، ‌‌تأثیر سینما بر آسیب‎پذیری زنانِ مخاطب سینما و در نهایت احتمال انتقال این نقش‌ها از جمله انفعال و درماندگی شخصیتی را به نسل‌های آینده بررسی نماید. نتایج تحلیل دو فیلم هدفمند انتخاب شده، از دو دهه متفاوت سینمای ایران و تحقیقات صورت گرفته در حوزه روان‌شناسی، علوم اعصاب و اپی‌ژنتیک نشان می‌دهد، که بازنمایی مکرر زنان منفعل و درمانده در این فیلم‌ها، با فعال‌سازی نورون‌های‌آینه‌ای و درونی‌سازی الگوهای رفتاری، می‌تواند مسیرهای عصبی مرتبط با درماندگی را تقویت کند. این فرایند، مطابق نظریه­‌‌ی یادگیری مشاهده‌ای احتمال انتقال این الگوها به نسل‌های بعدی از طریق تغییرات اپی‌ژنتیکی را افزایش می‌دهد.

چکیده مقاله حاضر با رویکردی ساختاری و با طبقه‌بندی احادیث صادره از حضرت رسول ‌الله (ص) و ائمه اطهار (ع) پیرامون کتابت و فنون خوشنویسی؛ و با در نظر گرفتن دوره‌های تاریخی صدور هر یک از آن احادیث، به موضوع علم ‌اندوزی خصوصاً در سده‌های نخستین آن می‌پردازد. از این طریق می‌توان با تحولاتِ علمی، فرهنگی و هنری قرون طلایی جهان اسلام، یعنی سده‌های سوم تا پنجم هجری قمری را بهتر آشنا شد. مقاله حاضر نشان می‌دهد که احادیث نبوی در باب کتابت بر موضوعاتی نظیر کتابت کلام وحی؛ سوادآموزی همگانی؛ تعالیم اخلاقِی و معنوی کاتبان و نویسندگان؛ و آموزش‌های پایه‌ای نگارش خط با تشویق به زیبا نویسی تأکید دارند؛ اما به تدریج، در احادیث نشانه‌هایی از شکوفایی تمدن اسلامی؛ مانند تطور بی‌سابقة خطوط اسلامی؛ ظهور ورّاقان؛ رشد علوم و دانش‌ها؛ ایجادِ مشاغل خوشنویسان و کتابت فاخر قرآن، در احادیث اهل‌بیت(ع) نمایان می‌شود که بیانگر رشد علمی جامعه است.

چکیده   طرز پوشش از جمله موضوعاتی است که بنا به جغرافیا و فرهنگ هر منطقه‌ای تغییر می‌کند. این موضوع تنها تحت تأثیر جغرافیا قرار نگرفته است عواملی از جمله دین نیز بر نحوه پوشش تأثیرگذار بوده است. از جمله دوره‌های مورد بحث در بین تاریخ‌نگاران دوره‌های حکومت قاجار در ایران و دوره سقوط امپراتوری عثمانی در آناتولی است. زنان در حکومت‌های یادشده جزئی جدایی‌ناپذیری از جامعه بوده‌اند. با روی کار آمدن اسلام و پذیرش آن توسط ترک‌ها و ایرانی‌ها آداب و سنت‌های اسلامی-عربی در حکومت‌های شکل‌گرفته در ایران و آناتولی دیده شده است.  احکام اسلام در هر زمینه‌ای به خصوص پوشش زنان دیده شده است. با روی کار آمدن ایدئولوژی مدرنیزم در جهان در قرن 18، حکومت‌های عثمانی و قاجار نیز بی‌تأثیر از آن باقی نماندند. پوشش زنان از جمله مواردی بود که رو به تغییر نهاد. نحوه پوشش زنان در حکومت عثمانی و قاجار از جمله موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش به دنبال پاسخ به سؤالاتی از جمله نوع پوشش زنان در دوره‌های یادشده و پاسخ به میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این حکومت‌ها از سایر فرهنگ‌های جدیدی بوده است که در پی انقلاب 1789 فرانسه در جهان به وجود آمده است. برای بررسی این موضوع در کنار استفاده از منابع کتابخانه‌ای، از منابع آرشیو ملی رئیس‌جمهوری ترکیه در استانبول نیز استفاده شده است.

چکیده شهرها همانند آحاد انسانی از هویتی مستقل و متفاوت برخوردارند. هویت شهری دربردارنده ویژگی‌هایی است که سبب تمایز یک شهر از سایر شهرها می‌گردد . مقوله هویت شهری نه تنها در شناخت شهرها بلکه در روند هویت‌یابی شهروندان و تقویت فرهنگ شهری نقش اساسی ایفا می‌کند. شالوده‌های هویتی شهرها تحت تأثیر عوامل طبیعی ،مصنوعی ،انسانی و رویدادهای تاریخی شکل گرفته‌اند. این عناصر به‌عنوان نشانه‌های  معنادار در خوانش معانی نهفته در فضای کالبدی  شهر و درک وجوه تمایز و تداوم شهرها نقش بسزایی دارند .هدف مقاله حاضر  تحلیل نشانه‌های تبیین‌گر هویت شهری  تهران عصر قاجاریه و نحوه عملکرد آن‌هاست. روش این پژوهش تاریخی ـ تفسیری و مبتنی بر رویکرد نشانه‌شناسی شهری است. در این رویکرد حضور نشانه‌ها و معانی عناصر کالبدی جهت خوانش محیط و درک مؤلفه‌های هویت‌ساز شهر تهران در عصر قاجاریه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که نشانه‌های نمادین به دلیل دلالت‌های تاریخی، فرهنگی و خاستگاه‌های اسطوره‌ای آن از ظرفیت تبیین گری بیشتری در بازنمایی مؤلفه‌های هویتی تهران عصر قاجاریه برخوردارند. در روند خوانش نشانه شناختی فضاهای شهری تهران در این دوره برخی از ناسازه­های دلالت و کارکرد صرفاً از طریق دلالت‌های تاریخی قابل درک است.

چکیده ادغام بینش‌های جغرافیای فرهنگی در شیوه‌های صلح‌آفرینی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی اثربخشی آن‌ها را افزایش دهد. با تمرکز بر این بینش‌های جغرافیای فرهنگی، صلح آفرینان می‌توانند جوامعی را ایجاد کنند که نه‌تنها در برابر منازعات مقاوم هستند، بلکه از طریق تنوع و همکاری نیز شکوفا می‌شوند. درک ابعاد اجتماعی، تاریخی و فضایی این مفاهیم اجازه می‌دهد که رویکردهای دقیق‌تر و تأثیرگذارتر برای ایجاد و حفظ صلح در جوامع مختلف توسعه یابد. بر همین اساس، مقاله حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تبیینی تعامل میان جغرافیای فرهنگی و صلح‌آفرینی را بررسی کرده و بحث می‌کند که با پذیرش و شناخت جنبه‌هایی مانند هویت فرهنگی، مکان‌سازی، میراث فرهنگی، گفت‌وگوی بین فرهنگی، اهمیت صلح سازی از پایین و درک اهمیت محیط زیست تلاش‌های صلح‌آفرینی می‌توانند محیط‌هایی ایجاد کنند که در آن جوامع مختلف به‌طور مسالمت‌آمیز به حیات خود ادامه دهند. این استراتژی‌ها نه‌تنها به حل تعارضات فوری می‌پردازند، بلکه به تاب‌آوری و همبستگی اجتماعی درازمدت نیز کمک می‌کنند. در جهانی که همچنان با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند، آموختن درس‌هایی از جغرافیای فرهنگی به‌منزله اصول اساسی در شکل‌گیری آینده‌ای صلح‌آمیز مؤثر خواهد بود.

چکیده     انسان مدرن در اجتماع و جهان پرهیاهوی امروز، مملو از امیال و احساسات سرکوب‌شده است. او همیشه تلاش می‌کند راهی برای برون‌ریزی و از بین بردن احساسات نامطلوب خویش پیدا کند. یکی از راههای‌ دستیابی به احساساتی که در اعماق وجود آدمی ته‌نشین شده است، همذاتپنداری با فانتزی‌های هنجارشکن، پیچیده و یا عمیقی است که در برخی انیمه‌ها وجود دارد. انیمه‌ی پاپریکا سرشار از تصاویر شگفت‌انگیز و متناقض است، این انیمه می‌تواند میل انسان را به تاریکی، نامیرایی و اکتشاف، ارضا کند. انیمه‌ی پاپریکا کارناوالی را به تصویر می‌کشد که کلاژی (Collage) از فرهنگ‌ها، مذاهب، سمبل‌ها و وقایع ملت‌های مختلف است که مرز بین رؤیا و هنر با جهان واقعی است و می‌توان آن را مصداقی بر نظریه‌ی کارناوال باختین دانست. سؤال این است که به‌کارگیری عناصر گروتسک چه تأثیری بر فضاسازی، شخصیت‌ها و به‌طور کل روایت اثر می‌گذارد؟ این مقاله در تلاش است بر اساس نظریه‌ی کارناوال باختین، تأثیر عنصر گروتسک در انیمه‌ی پاپریکا با تحلیل سبک‌شناسانه و زیبایی‌شناسی بصری، بررسی کند.

چکیده مسجد مکان عبادت و تجمع مسلمانان در شهرهای اسلامی است که معمولاً در میان عناصر شهری و یا روستایی جایگاه والایی دارد. در ایران از کاشی هم برای تزئین هم به منظور استحکام بنا استفاده می­شود. در اغلب موارد، هنر کاشی در تزئینات الگویی با الهام از نقوش و رنگ­ها با ساختار هندسی شمسه در کاشیکاری مساجد استفاده می­شود. در دوران اسلامی به دلیل اهمیت خوشنویسی و تحریم نقاشی کتیبه‌ها حائز اهمیت شدند. تزئینات کتیبه‌ها  از ممزوج شدن و درکنارهم قرارگرفتن خط و نقش به دست می‌آیند و بر حسب زمان، مکان یا موقعیتشان با مواد و مصالح مختلف کار می‌شدند. نتایج حاصل از این پژوهش که به روش کیفی- تحلیلی و توصیفی صورت گرفته است، نشان می­دهد، در مسجد نصیرالملک شبستان غربی شبستانی متفاوت از شبستان شرقی است. شبستان غربی از منظر سادگی در نقوش کاشی، فقط نقوش هندسی دارد و کتیبه­ای ندارد، اما نقوش کاشی در شبستان شرقی، گلدسته و طاق مروارید شامل نقوش گیاهی است و نقوش جانوری همچون بلبل که شاخصه نقوش معماری قاجار است، دیده نمی­شود. همچنین، در میان این نقوش گیاهی نقوش ابنیه و معماری به سبک اروپایی بسیار خودنمایی می­کند. از نظر کتیبه­ها نیز با توجه به فراوانی، خط ثلث و سپس خط کوفی با مضامین آیات قرآنی و ادعیه اولویت دارد. خط نستعلیق هم در مواردی دیده می­شود که از آن برای کتیبه­های اطلاع­رسان استفاده شده است.

چکیده موضوع مهاجرت، به‌عنوان پدیده‌ای جهانی، نه تنها بعد اقتصادی و اجتماعی دارد، بلکه بُعد فرهنگی و هویتی عمیقی را نیز در بر می‌گیرد. مهاجران افغانستانی در ایران، با تجربیات مشترکی از جنگ، مهاجرت، و زندگی در کشور میزبان، هویتی جمعی را شکل داده‌اند که متاثر از سیاست‌های مهاجرتی، تبعیض‌های اجتماعی و راهبردهای مقاومت فرهنگی است. در این پژوهش، نقش حافظه جمعی در شکل‌گیری هویت مهاجران، نقش سیاست‌های دولتی، و راهکارهای مقاومت فرهنگی آنان مطالعه شده است. روش پژوهش، کیفی بارویکرد مردم‌نگارانه و بهره‌گیری از تکنیک‌های مشاهده‌حین‌مشارکت و مصاحبه‌های عمیق با 22 مهاجر (16 مرد و 6 زن) در شهرک قائم قم طراحی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که حافظه جمعی مهاجران به‌عنوان فرآیندی پویا، تحت پوشش عواملی چون تجارب مشترک، سیاست‌های مهاجرتی ایران، و تبعیض اجتماعی-اقتصادی قرار می‌گیرد. محدودیت‌های اقامت، کار و تحصیل، به‌طور مستقیم حافظه‌جمعی و هویت آن‌ها نشانه می‌رود. افزون بر این، مهاجران از راهبردهایی همچون حفظ زبان، برگزاری جشن‌ها، تهیه غذاهای سنتی، و انتقال روایت‌های شخصی در جهت مقاومت فرهنگی و پاسداری از هویت خود استفاده کرده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که اصلاح سیاست‌های مهاجرتی می‌تواند به ایجاد محیطی که در آن مهاجران امکان حفظ هویت و ادغام بهتر خود را داشته باشند، کمک ‌کند. این رویکرد نه‌تنها وضعیت اجتماعی و فرهنگی آنان را بهبود می‌دهد، بلکه تعاملات بین‌فرهنگی را نیز تقویت می‌نماید.

چکیده سلاطین قطب شاهی در دکن از سال‌های 1518تا سال 1687 میلادی معادل 1066 هجری  حکمرانی نموده‌اند. پایه‌گذار آن سلطان محمدقلی قطب شاه (1580-1611 م) است. قطب شاهیان اهل همدان و از نسل ترکان قراقویونلو هستند و ابتدا گلکنده در نزدیک حیدرآباد را پایتخت خود قرار دادند به لحاظ مذهبی پس از تأسیس دولت صفویه در ایران رسماً خود را شیعه اعلام نمودند و سلطان محمد خطبه به نام خلفا را حذف و به نام اسماعیل مؤسس صفویه خطبه خواند و سپس تمامی مساعی خود را در ترویج آیین شیعی به کار گرفت و کاری که در دوره پادشاهان دیگر قطب شاهی در دستور کار رسمی آنان همیشگی شد.و این امر کمک زیادی به توسعه فرهنگ شیعی کرد که به همراه آن نفوذ فراوانی برای زبان و ادبیات و فرهنگ و معماری ایرانی ایجاد کرد. یکی از این موارد سنت عزاداری در ماه محرم بخصوص عزاداری در دهه اول آن و در روز تاسوعا و عاشورا است . به این منظور اماکنی به نام عاشوراخانه ساخته شد که در این مقاله به معرفی قدیمی‌ترین و عظیم‌ترین آن در حیدرآباد که به دست قطب شاهیان بنا گردید پرداخته شده است . لازم به ذکر است، افزون بر منابع مکتوب موجود و قابل دسترس، مطالب این مقاله حاصل مشاهدات نویسنده است.